Publikacje

Briefing o komitetach monitorujących 

W Europie Środkowej i Wschodniej fundusze europejskie są ważnym źródłem finansowania i wspierania sprawiedliwego przejścia na zieloną gospodarkę. Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie muszą powołać komitety monitorujące, w których partnerzy, również przedstawiciele organizacji pozarządowych, czuwają nad prawidłowością i jakością wydatkowania wartych miliardy euro programów. Komitety monitorujące odgrywają zatem rolę strażników kontrolujących kierunek polityki spójności.

W tej publikacji przedstawiamy rolę komitetów monitorujących programy w obszarze środowiska, klimatu i energii oraz sprawiedliwej transformacji w ośmiu krajach Europy Środkowej i Wschodniej: Bułgarii, Czechach, Estonii, na Łotwie, w Polsce, Rumunii, na Słowacji i na Węgrzech. Omawiamy w nim ramy prawne leżące u podstaw działania komitetów monitorujących oraz przedstawiamy praktykę tworzenia ich składów i zasad funkcjonowania, zwracając uwagę na dobre i złe praktyki. Na końcu tekstu sformułowaliśmy kluczowe rekomendacje.

link do wersji POLSKIEJ 

link do wersji ANGIELSKIEJ 

Kryteria wyborów projektów dla społeczności energetycznych

Fundusze europejskie dają państwom członkowskim wyjątkową możliwość wspierania społeczności energetycznych poprzez ambitne programy finansowane z funduszy strukturalnych, Krajowych Planów Odbudowy oraz Funduszu Modernizacyjnego. Jednak pomimo znacznych postępów w promowaniu energii odnawialnej, społeczności energetyczne nadal napotykają poważne bariery w dostępie do finansowania.

Niniejsza publikacja zawiera zestaw rekomendacji dotyczących opracowywania skutecznych kryteriów wyboru projektów, które mogą pobudzić rozwój społeczności energetycznych w Europie Środkowej i Wschodniej. Jego celem jest dostarczenie praktycznych wskazówek, które mogą zostać włączone do krajowych regulacji. Wzywamy w nim również instytucje zarządzające funduszami do podjęcia wspólnych wysiłków w celu opracowania kryteriów uwzględniających specyficzne potrzeby społeczności energetycznych, zapewniając ich dostosowanie do kontekstu krajowego i regionalnego.

Raport w wersji angielskiej >>> TUTAJ

Biała księga polskich rzek.
Lekcje płynące z katastrofy odrzańskiej

To człowiek odpowiada za odrzańską katastrofę, która latem 2022 r. uświadomiła milionom Polek i Polaków, że czysta woda nie jest nam dana „raz na zawsze” i jak w soczewce ukazała słabości polskiego systemu ochrony rzek. Zrzuty słonej wody do Odry i jej dopływów w warunkach suszy hydrologicznej wytworzyły korzystne warunki dla zakwitu słonolubnej złotej algi i śmierci milionów ryb, małży i ślimaków. Dziś tylko 1,1% polskich rzek spełnia kryteria dobrego stanu wyznaczone Ramową dyrektywą wodną. Mamy zaledwie cztery lata na poprawę stanu pozostałych 98,9%.

White Paper of Polish Rivers
Lessons learned from the Oder disaster

The White Paper on Polish Rivers, using the example of the Oder River disaster, shows a wider problem: what is not working in the system of river management and monitoring in Poland and what should be changed – both legally and practically. You can find an English summary here.

Just Transition of Eastern of Eastern Wielkopolska – Entrepreneurs in The Face of Imminent Change

The aim of this report is to determine the attitudes of entrepreneurs in Eastern Wielkopolska towards the changes resulting from the just transition process. Sources of information were entrepreneurs from the energy sector and local economic experts. It is worth emphasising that the changes towards zero-emission energy production, with the aim to achieve climate neutrality, will affect all business entities. In addition,

they can be analysed in relation to specific energy sources, where the following are mentioned: the planned construction of a nuclear power plant, the use of energy obtained from hydrogen, geothermal deposits4, the sun and wind. Research was conducted from 14th July to 7th September 2023. This included 11 in-depth interviews with regional entrepreneurs and experts.

Wielkopolska Wschodnia. Transformacja energetyczna oczami przedsiębiorców

Od regionu węglowego do neutralnego klimatycznie – tak zmienia się Wielkopolska Wschodnia. Mimo że pod Koninem ciągle trwa wydobycie to proces transformacji energetycznej ruszył i nabiera tempa. Jak przedsiębiorcy przygotowują się do epokowych zmian? Czego się boją, a gdzie upatrują szans na rozwój? O tym w najnowszym raporcie Polskiej Zielonej Sieci „Sprawiedliwa transformacja Wielkopolski Wschodniej w oczach przedsiębiorców”

Rurociąg z miliardami. Jak zatrzymać finansowanie gazu z REPowerEU

W maju 2022 r. Komisja Europejska, w odpowiedzi na kryzys energetyczny, uruchomiła plan REPowerEU – pakiet działań mających na celu zakończenie zależności UE od importu rosyjskich paliw kopalnych do 2027 roku. Plan kładzie nacisk na dywersyfikację źródeł dostaw gazu i ropy naftowej, przyspieszenie przejścia Europy na czystą energię poprzez zastąpienie paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii oraz zmniejszenie zużycia energii, głównie gazu. Jednak pomimo ambitnego zakresu, plan nadmiernie priorytetowo traktuje interesy przemysłu paliw kopalnych. Jednym z rozwiązań w nim zawartych, które wywołało wiele kontrowersji, jest wsparcie finansowe UE dla nowych rurociągów gazu ziemnego i ropy naftowej, a także terminali LNG, pod pretekstem zaspokojenia natychmiastowych potrzeb w zakresie bezpieczeństwa dostaw.

Bankwatch, Polska Zielona Sieć (Czerwiec 2023)

Niebezpieczeństwo energetyczne: Finansowanie polskich i rumuńskich inwestycji w gaz ziemny z funduszy UE jest sprzeczne z celami klimatycznymi

Raport ujawnia ile środków unijnych przeznaczono na rozbudowę infrastruktury gazu kopalnego w Polsce i Rumunii od 2014 r., a także jakie plany mają te dwa kraje w zakresie wykorzystania pieniędzy z UE na sfinansowanie dodatkowych projektów związanych z gazem kopalnym w nadchodzących latach.

Chociaż UE nałożyła ograniczenia na finansowanie gazu kopalnego w bieżącym okresie budżetowym UE, w Polsce i Rumunii finansowanie gazu kopalnego przez UE faktycznie wzrosło, a nie zmniejszyło się.

Pokazane w raporcie przykłady pokazują, w jaki sposób alokacje na gaz kopalny w ramach istniejących programów i funduszy UE podważają unijny program transformacji klimatycznej i energetycznej i dlaczego wymagają pilnej rewizji.

Bankwatch, Polska Zielona Sieć (Czerwiec 2023)

Remanent czy pomysł na przyszłość?

W niniejszym opracowaniu przyglądamy się polskiemu Krajowemu Planowi na rzecz Energii i Klimatu(KPEiK). Plan ten powinien stanowić jeden z kluczowych dokumentów planistycznych państwa oraz ważny punkt odniesienia dla strategii i programów krajowych w zakresie szeroko pojętej transformacji energetycznej i ochrony klimatu. Po trzech latach od przyjęcia pierwszej wersji KPEiK przychodzi czas na jego aktualizację. Jest to dobry moment na krytyczną ocenę treści dokumentu oraz procesu jego przygotowania. Czy faktycznie był on punktem odniesienia dla działań rządowych? Czy udało się w nim zdefiniować kluczowe dylematy polskiej energetyki obecnej dekady? Na co należy zwrócić uwagę przyaktualizacji Planu?

A rehash or an idea for the future?

 

This paper analyses Poland’s National Energy and Climate Plan (NECP). The NECP should act as one of the country’s main planning documents, an important reference point for national strategies and programmes concerning broadly understood energy transition and climate protection. Three years after its adoption, the NECP is about to be updated. This is a good time for a critical analysis of its content and drafting process. Has it really served as a benchmark for government action? Did it define the crucial dilemmas faced by the Polish energy sector in the current decade? What should we pay attention to when updating it?

„Gone with the Coal. Eastern Wielkopolska in search of new energy”

The report „Gone with the Coal. Eastern Wielkopolska in search of new energy” is the remarkable story of a region that built itself up on the back of coal discoveries. Konin and its surrounding areas – after years of growth based on „coal steroids”– today have to resolve the question of whether there is „life after coal”. Our study isalso the story of the exceptional mobilisation of the region’s community, which has decided to respond positively to this challenge and „reinvent itself”. This has only been possible through great determination, courage and vision.

Polska Zielona Sieć (Lipiec 2022)

„Raus aus der Kohle. Östliches Großpolen auf der Suche nach neuen Energieformen”

Der Bericht “Raus aus der Kohle. Östliches Großpolen auf der Suche nach neuen Energieformen” ist die bemerkenswerte Geschichte einer Region, die mit der Entdeckung der Kohle begann. Konin und die umliegenden Orte, die jahrelang auf „Kohle–Steroiden“ wuchsen, müssen sich heute der Frage stellen, ob es ein „Leben nach der Kohle“ gibt.Unsere Studie ist auch die Geschichte einer einzigartigen Mobilisierung der Gesellschaft in dieser Region, die beschlossen hat, diese Herausforderung anzunehmen und sich selbst „neu zu erfinden”.

Polska Zielona Sieć (Lipiec 2022)

Fundusze Europejskie dla Klimatu.
Partnerstwo w programowaniu funduszy europejskich na lata 2021-2027.

Raport pokazujący, jak Polska Zielona Sieć i Młodzieżowy Strajk Klimatyczny przyczyniły się do zielonej zmiany w wartych 76,5 mld euro unijnych funduszach. Ocena realizacji zasady partnerstwa i polskich planów w kluczowych obszarach, od efektywności energetycznej po sprawiedliwą transformację.

Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG

Polska Zielona Sieć, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny (Lipiec 2022)

“Energetyka Społeczna”

Chcecie założyć własną wspólnotę energetyczną a nie wiecie od czego zacząć?

Duża dawka instrukcji, praktycznych porad i przykładów – ciekawych historii zakończonych sukcesem – które wszystkim chętnym i odważnym pomogą stworzyć i rozwinąć własną lokalną, wspólnotę energetyczną wykorzystującą odnawialne źródła energii – elektrycznej lub cieplnej.

 

Rescoop.eu, FoE Europe, Community Power, PZS (Grudzień 2021)

“Finansowanie Europejskiego Zielonego Ładu”

Jak sprawić, by unijne fundusze klimatyczne zostały wydane z korzyścią dla ludzi

CEE Bankwatch, PZS (Luty 2021)

“Efektywność energetyczna budynków w przyszłym budżecie UE”

Raport PZS, autorstwa Izabeli Zygmunt. Lipiec 2019

Efektywność energetyczna dla obywateli

Broszura opublikowana przez Polską Zieloną Sieć w ramach kampanii Więcej Niż Energia. Zawiera:

  • omówienie kluczowych zagadnień dotyczących efektywności energetycznej,
  • najważniejsze dane dotyczące efektywności energetycznej budynków w Polsce,
  • krótkie omówienie ustawy o efektywności energetycznej,
  • analizę kontekstu ekonomiczno-społecznego.

SMOG w szkole

…czyli o zanieczyszczeniu i jakości powietrza. Scenariusze zajęć dla szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych

Energetyka obywatelska

Przewodnik dla samorządów po inwestycjach w energię odnawialną i efektywność energetyczną

“Jedz lokalnie, myśl globalnie!” 

Pakiet edukacyjny przeznaczony do prowadzenia zajęć z uczniami i uczennicami z II, III i IV etapu edukacyjnego. Publikacja poświęcona jest w całości tematyce żywności w zglobalizowanym świecie. To, co jemy, ma wpływ na nasze najbliższe otoczenie, region, kraj, a nawet cały świat. Pochylając się nad tematem żywności, jak w soczewce możemy zobaczyć pozytywne i negatywne strony globalizacji.

Raport końcowy

– przekrojowa ocena zapisów 16 Regionalnych Programów Operacyjnych i Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych w obszarach:

  • energia odnawialna i efektywność energetyczna,
  • adaptacja do zmian klimatu,
  • ochrona przyrody i edukacja ekologiczna,
  • transport i gospodarka odpadami.