Publikacje
Wspólny wysiłek. Czy Społeczny Fundusz Klimatyczny działa na rzeczy tych, którzy najbardziej go potrzebują?
System ETS2 wprowadza opłatę za emisję dwutlenku węgla powstałą w wyniku spalania paliw w budynkach, transporcie drogowym oraz w małych, energochłonnych sektorach przemysłu, które dotychczas nie były objęte unijnym systemem handlu emisjami (ETS). Nowe regulacje zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2027 roku.
Aby złagodzić potencjalne skutki społeczne i gospodarcze wprowadzenia ETS2, Unia Europejska powołała Społeczny Fundusz Klimatyczny (SFK). W latach 2026–2032 fundusz ten ma zapewnić co najmniej 86,7 miliarda euro wsparcia. Środki z SFK będą pochodzić z przychodów z aukcji uprawnień do emisji w ramach ETS2 i zostaną przeznaczone na pomoc państwom członkowskim, w szczególności gospodarstwom domowym dotkniętym ubóstwem energetycznym lub transportowym.
Przygotowanie gmin na przyszłość. Przewodnik wdrażania działań dekarbonizacyjnych
Wraz ze zmieniającym się światem, gminy będą odgrywać coraz większą rolę w kształtowaniu przyszłości swoich mieszkańców. Poprzez transformację gospodarki odpadami, systemu energetycznego, ogrzewania i transportu, gminy mogą kontrolować swoje wydatki, jednocześnie redukując smog, zanieczyszczenia i emisje dwutlenku węgla. Wymaga to jednak dobrego planowania, zasobów i dostępu do finansowania, aby wdrożyć zmiany, których potrzebujemy i których chcemy!
Unia Europejska zamierza osiągnąć cel neutralności klimatycznej do 2050 r. Aby wesprzeć transformację, przeznaczono ogromne sumy pieniędzy na przyspieszenie dekarbonizacji i wsparcie inwestycji zwiększających efektywność energetyczną, rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym i wspierających przejście na odnawialne źródła energii.
Głosy z regionów objętych Funduszem Sprawiedliwej Transformacji
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji funkcjonuje w Polsce od początku roku 2023. W ciągu minionych dwóch lat w regionach, które są beneficjentami, wykonano wielki wysiłek w celu zaprogramowania Funduszu i uruchomienia naborów projektów. Odbyło się to w sposób oddolny, z zaangażowaniem wszystkich interesariuszy. Jest jednak za wcześnie, by określić wpływ tych projektów na sytuację w regionach, zarówno w wymiarze tworzenia nowych miejsc pracy, łagodzenia skutków społecznych, jak i dekarbonizacji, ponieważ projekty są dopiero uruchamiane. Można jednak zidentyfikować wiele korzyści związanych z partycypacją i mobilizacją, zmianą w postawach, narracjach i podejściu do transformacji wśród osób, które są beneficjentami FST, bądź pracują przy jego wdrażaniu. Fundusz i projekty, które będą z niego sfinansowane, dają nadzieję na lepsze jutro i zatrzymanie młodych w regionach, które naznaczone są dużym ryzykiem depopulacji. Należy więc na niego patrzeć szerzej niż tylko instrument polityki klimatycznej.
„Siła społeczności. Energetyka obywatelska 2024”.
W publikacji ruchu Więcej niż energia i Polskiej Zielonej Sieć zebrano i wyjaśniono najważniejsze zagadnienia dotyczące energetyki obywatelskiej. Omówiono najciekawsze przykłady funkcjonowania różnych jej form. W numerze można również znaleźć wywiady z osobami działającymi na rzecz rozwoju energetyki obywatelskiej. Publikacja zawiera także praktyczne przykłady oraz analizę szans i wyzwań, z jakimi zmagają się społeczności energetyczne.
Kierowana jest do szerokiego grona odbiorców, w tym osób pracujących w administracji rządowej, samorządowej i w trzecim sektorze, a także do wszystkich obywateli i obywatelek zainteresowanych tym tematem.
Zasada nieczynienia poważnych szkód środowisku (DNSH) w funduszach polityki spójności na lata 2021- 2027 – analiza i rekomendacje
Stosowanie zasady nieczynienia poważnych szkód (środowisku) (ang. Do No Significant Harm principle, DNSH) było przedmiotem prac zespołu utworzonego w ramach Grupy Zadaniowej ds. Zasad Horyzontalnych powołanej przy Komitecie Umowy Partnerstwa (KUP) na lata 2021- 2027. W skład zespołu weszło 48 osób reprezentujących partnerów obecnych w KUP 2021-2027 oraz zewnętrzne ekspertki i eksperci zgłoszeni przez członków KUP. Prace zespołu trwały pięć miesięcy i obejmowały analizę dostępnych informacji i sformułowanie rekomendacji. Zespół współpracował z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej i instytucjami zarządzającymi programami polityki spójności, m.in. kierując do wszystkich IZ zapytanie o stosowanie zasady DNSH w poszczególnych instytucjach. Zaprezentowane w tej analizie ustalenia Zespołu, wnioski i rekomendacje stanowią pierwsze podsumowanie wdrażania zasady DNSH w perspektywie finansowej 2021-2027. Kompleksowa ocena wyzwań i sformułowanie pełnych rekomendacji będzie możliwe, gdy dostępne będą dalsze wnioski z wdrażania obecnych Wieloletnich Ram Finansowych, w tym wyniki kompleksowej ewaluacji zaplanowanej na kolejne lata.
W stronę zielonej spójności
Rok 2025 będzie czasem intensywnej pracy nad istotnymi dla przyszłości Unii Europejskiej kwestiami, w tym nad kształtem kolejnego siedmioletniego budżetu – Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2028-2034. Choć do ich uruchomienia pozostały trzy lata, to właśnie w 2025 roku zapadną kluczowe rozstrzygnięcia co do kształtu polityki spójności – największej polityki inwestycyjnej Unii Europejskiej, będącej katalizatorem zielonej i społecznej transformacji Unii. Tego jak powinna wyglądać unijna polityka spójności dotyczy raport Polskiej Zielonej Sieci “W stronę zielonej spójności”, autorstwa Krzysztofa Mrozka i Alicji Piekarz.
Polityka energetyczna. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej”
Scenariusz edukacyjny „Polityka energetyczna. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej” opracowany przez Jakuba Gontarka we współpracy z ekspertami, w ramach projektu AGIT, przedstawia kluczowe aspekty polityki energetycznej UE. Publikacja omawia wyzwania związane z transformacją energetyczną, zrównoważonym rozwojem oraz odnawialnymi źródłami energii. Zawiera praktyczne wskazówki edukacyjne, wspierające rozwój świadomości ekologicznej. Jest to cenne narzędzie dla nauczycieli i osób zainteresowanych politykami energetycznymi Unii Europejskiej.
„Europejski Zielony Ład. Polityka Klimatyczna Unii Europejskiej”
Scenariusz edukacyjny „Europejski Zielony Ład. Polityka Klimatyczna Unii Europejskiej” opracowany został w ramach projektu AGIT. Skupia się na założeniach i celach Europejskiego Zielonego Ładu, przedstawiając strategie Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju i przeciwdziałania zmianom klimatu. Publikacja zawiera przystępne informacje, praktyczne wskazówki oraz materiały edukacyjne, które wspierają zwiększanie świadomości ekologicznej. Scenariusz został opracowany przez Jakuba Gontarka oraz ekspertów i edukatorów, oferując wartościowe narzędzia dla nauczycieli i osób zainteresowanych polityką klimatyczną UE
„Bioróżnorodność. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej”
Scenariusz edukacyjny „Bioróżnorodność. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej” to materiał stworzony w ramach projektu AGIT, skupiający się na ochronie różnorodności biologicznej i politykach klimatycznych UE. Przewodnik porusza tematy związane z ekosystemami, zagrożeniami środowiskowymi oraz koniecznością ich ochrony. Opracowany został przez Jakuba Gontarka we współpracy z 18 ekspertami oraz Polską Zieloną Siecią, łącząc praktyczne wskazówki edukacyjne i aktualne informacje polityczne.
“Zaangażowane, kwitnące, w dialogu z tradycją”. Pięć społeczności i inicjatyw w duchu Sprawiedliwej Transformacji
“Zaangażowane, kwitnące, w dialogu z tradycją”. Pięć społeczności i inicjatyw w duchu Sprawiedliwej Transformacji
Publikacja autorstwa Emilii Ślimko jest opisem pięciu inicjatyw, w duchu Sprawiedliwej Transformacji, które przyczyniają się do zielonego rozwoju tych dwóch polskich regionach węglowych.
Inspiracją dla tej publikacji są osoby, które swoją codzienną pracą, przyczyniają się do tego, aby ich regiony miały przyszłość „po węglu”, rozwijały swój potencjał oraz budowały przyszłość w duchu zrównoważonego rozwoju. W Wielkopolsce Wschodniej autorka spotkała się z grupą działaczy społecznych i górników, którzy chcą uratować pamięć po górnictwie i jego tradycjach oraz osobami, które wspierają konińską młodzież w działaniach na rzecz zaangażowania obywatelskiego, demokracji i zmian klimatu. W województwie śląskim przeprowadzone zostały rozmowy przedstawicielami dwóch samorządów lokalnych zaangażowanych w pracę na rzecz mieszkanek i mieszkańców oraz ochrony środowiska, a także z organizatorkami społecznościowymi, które wzmacniają oddolne inicjatywy i ruchy społeczne osób zatroskanych losem swoich miejscowości.
Na podstawie spotkań i rozmów zostało opisanych pięć przykładów społeczności i inicjatyw stawiających na Odnawialne Źródła Energii (OZE), dążących do rozkwitu i zrównoważonego rozwoju miast i pielęgnujących dialog z tradycją. Pokazują one i inspirują, jak na poziomie lokalnym może wyglądać sprawiedliwa transformacja, uwzględniająca dobrostan ludzi, głosy młodzieży i kobiet oraz troskę o przyrodę i dziedzictwo kulturowe.
Potrzeby edukacyjne i świadomość klimatyczna w szkołach Wielkopolski Wschodniej
Badanie zrealizowała pracownia Qualio. Zespół w składzie: Paulina Kowalczyk, Noemi Modnicka oraz Grzegorz Wierchowiec przeprowadził szereg rozmów z nauczycielami i dyrektorami, podczas których pytali m.in. o postawy, potrzeby, motywacje, oczekiwania oraz doświadczenia zawodowe i osobiste związane z edukacją klimatyczną oraz tematem transformacji energetycznej w nauczaniu. Badania ankietowe objęły ponad 650 uczniów i 300 nauczycieli. Przeprowadzona też kilkanaście wywiadów pogłębionych z dyrektorami oraz pedagogami. Efekty kilkumiesięcznej pracy zostały przedstawione w 82-stronicowej publikacji.
link do wersji POLSKIEJ
W stronę czystego ciepłownictwa
Europejskie systemy ciepłownicze nadal w dużej mierze opierają się na gazie ziemnym i węglu. Jednak jeśli chcemy ograniczyć emisje, poprawić jakość powietrza i utrzymać rachunki za energię na niskim poziomie, konieczne jest, aby kraje i społeczności lokalne przestawiły swoje systemy ciepłownicze na odnawialne źródła energii.
Niniejszy raport, opracowany przez koalicję Beyond Fossil Fuels i CEE Bankwatch Network, przedstawia szereg sprawdzonych zrównoważonych technologii ciepłowniczych – od energii geotermalnej i przemysłowych pomp ciepła po energię słoneczną i technologie wykorzystujące ciepło odpadowe. Dokonano również przeglądu rozwiązań, które są często promowane jako alternatywa dla węgla i gazu, ale w rzeczywistości są szkodliwe dla klimatu i środowiska.
Dedykujemy tę publikację praktykom, decydentom, przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i sektora energetycznego. Znajdą w niej przegląd różnych możliwości publicznego finansowania inwestycji ciepłowniczych, które mogą wesprzeć jego dekarbonizację.
link do wersji POLSKIEJ
link do wersji ANGIELSKIEJ
Analiza „programu wodnego” w Wielkopolsce Wsch.
Raport jest krytyczną analizą materiałów dotyczących programu “Zwiększenie retencji i odbudowa zasobów wodnych terenów pogórniczych na obszarze Wielkopolski Wschodniej” (zwanego w skrócie “Programem wodnym”) pod kątem rozpoznania przewidywanych oddziaływań na środowisko, w tym na obszary Natura 2000, oraz cele środowiskowe w rozumieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej. Z analizy dowiecie się, czy już na wstępie można uznać, że Program wodny (składający się z 25 realnych zadań) będzie spełniał zasadę nie czynienia poważnych szkód przyrodzie „Do No Significant Harm” (DNSH) i tym samym, czy już na tym etapie spełniałby warunki uzyskania pozakonkursowego dofinansowania w ramach programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 – Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST).
link do wersji POLSKIEJ
Zieleń z odcieniami szarości. Europejski Zielony Ład w kampanii do Parlamentu Europejskiego w 2024 r.
Europejski Zielony Ład nie znika z czołówek gazet i portali. Narracja na jego temat jest niemal wyłącznie negatywna. Głosy polityków, wzmocnione rolniczymi protestami, skupiają się głównie na kosztach i obciążeniach dla “zwykłego człowieka”. W kontekście zbliżającego się do finału kampanii przed wyborami do Parlamentu Europejskiego zaskakuje jednak, że w coraz bardziej emocjonalnej debacie brak konkretnych postulatów, co do zmian w Europejskim Zielonym Ładzie.
Obywatelskie Obserwatorium Finansowania Zielonego Ładu, w którego skład wchodzi CEE Bankwatch Network i Polska Zielona Sieć, opublikowało manifest z 10 postulatami. Zapytaliśmy komitety wyborcze startujące w wyborach do Parlamentu Europejskiego o ich stosunek do tych postulatów. Partie nie znalazły jednak czasu, by wypracować stanowisko w tych kluczowych dla Polski i UE sprawach. Zajrzeliśmy więc do ich programów.
link do wersji POLSKIEJ
Przewodnik po Funduszach Europejskich
Fundusze Europejskie zapewniają finansowanie celów Europejskiego Zielonego Ładu. W latach 2021-2027 dostępne są fundusze i programy z tradycyjnego budżetu UE (wieloletnie ramy finansowe), z planu odbudowy po pandemii (Next Generation EU) oraz z dochodów z rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla (ETS). Łącznie programy te zapewniają miliardy euro na inwestycje w działania w dziedzinie klimatu i pomagają osiągnąć cele na 2030 rok.
Niniejszy przewodnik przedstawia fundusze unijne najistotniejsze dla działań na rzecz klimatu: fundusze polityki spójności, Krajowy Plan Odbudowy, Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, Fundusz Modernizacyjny i Społeczny Fundusz Klimatyczny. Przedstawiono w nim, w jaki sposób obywatele i organizacje pozarządowe mogą uczestniczyć w programowaniu i wdrażaniu funduszy UE, aby w pełni wykorzystać ich potencjał wobec ludzi i środowiska.
link do wersji ANGIELSKIEJ
link do wersji POLSKIEJ
Briefing o komitetach monitorujących
W Europie Środkowej i Wschodniej fundusze europejskie są ważnym źródłem finansowania i wspierania sprawiedliwego przejścia na zieloną gospodarkę. Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie muszą powołać komitety monitorujące, w których partnerzy, również przedstawiciele organizacji pozarządowych, czuwają nad prawidłowością i jakością wydatkowania wartych miliardy euro programów. Komitety monitorujące odgrywają zatem rolę strażników kontrolujących kierunek polityki spójności.
W tej publikacji przedstawiamy rolę komitetów monitorujących programy w obszarze środowiska, klimatu i energii oraz sprawiedliwej transformacji w ośmiu krajach Europy Środkowej i Wschodniej: Bułgarii, Czechach, Estonii, na Łotwie, w Polsce, Rumunii, na Słowacji i na Węgrzech. Omawiamy w nim ramy prawne leżące u podstaw działania komitetów monitorujących oraz przedstawiamy praktykę tworzenia ich składów i zasad funkcjonowania, zwracając uwagę na dobre i złe praktyki. Na końcu tekstu sformułowaliśmy kluczowe rekomendacje.
link do wersji POLSKIEJ
link do wersji ANGIELSKIEJ
Kryteria wyborów projektów dla społeczności energetycznych
Fundusze europejskie dają państwom członkowskim wyjątkową możliwość wspierania społeczności energetycznych poprzez ambitne programy finansowane z funduszy strukturalnych, Krajowych Planów Odbudowy oraz Funduszu Modernizacyjnego. Jednak pomimo znacznych postępów w promowaniu energii odnawialnej, społeczności energetyczne nadal napotykają poważne bariery w dostępie do finansowania.
Niniejsza publikacja zawiera zestaw rekomendacji dotyczących opracowywania skutecznych kryteriów wyboru projektów, które mogą pobudzić rozwój społeczności energetycznych w Europie Środkowej i Wschodniej. Jego celem jest dostarczenie praktycznych wskazówek, które mogą zostać włączone do krajowych regulacji. Wzywamy w nim również instytucje zarządzające funduszami do podjęcia wspólnych wysiłków w celu opracowania kryteriów uwzględniających specyficzne potrzeby społeczności energetycznych, zapewniając ich dostosowanie do kontekstu krajowego i regionalnego.
Raport w wersji angielskiej >>> TUTAJ
Biała księga polskich rzek.
Lekcje płynące z katastrofy odrzańskiej
To człowiek odpowiada za odrzańską katastrofę, która latem 2022 r. uświadomiła milionom Polek i Polaków, że czysta woda nie jest nam dana „raz na zawsze” i jak w soczewce ukazała słabości polskiego systemu ochrony rzek. Zrzuty słonej wody do Odry i jej dopływów w warunkach suszy hydrologicznej wytworzyły korzystne warunki dla zakwitu słonolubnej złotej algi i śmierci milionów ryb, małży i ślimaków. Dziś tylko 1,1% polskich rzek spełnia kryteria dobrego stanu wyznaczone Ramową dyrektywą wodną. Mamy zaledwie cztery lata na poprawę stanu pozostałych 98,9%.
White Paper of Polish Rivers
Lessons learned from the Oder disaster
Just Transition of Eastern of Eastern Wielkopolska – Entrepreneurs in The Face of Imminent Change
they can be analysed in relation to specific energy sources, where the following are mentioned: the planned construction of a nuclear power plant, the use of energy obtained from hydrogen, geothermal deposits4, the sun and wind. Research was conducted from 14th July to 7th September 2023. This included 11 in-depth interviews with regional entrepreneurs and experts.
Wielkopolska Wschodnia. Transformacja energetyczna oczami przedsiębiorców
Od regionu węglowego do neutralnego klimatycznie – tak zmienia się Wielkopolska Wschodnia. Mimo że pod Koninem ciągle trwa wydobycie to proces transformacji energetycznej ruszył i nabiera tempa. Jak przedsiębiorcy przygotowują się do epokowych zmian? Czego się boją, a gdzie upatrują szans na rozwój? O tym w najnowszym raporcie Polskiej Zielonej Sieci „Sprawiedliwa transformacja Wielkopolski Wschodniej w oczach przedsiębiorców”
Rurociąg z miliardami. Jak zatrzymać finansowanie gazu z REPowerEU
W maju 2022 r. Komisja Europejska, w odpowiedzi na kryzys energetyczny, uruchomiła plan REPowerEU – pakiet działań mających na celu zakończenie zależności UE od importu rosyjskich paliw kopalnych do 2027 roku. Plan kładzie nacisk na dywersyfikację źródeł dostaw gazu i ropy naftowej, przyspieszenie przejścia Europy na czystą energię poprzez zastąpienie paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii oraz zmniejszenie zużycia energii, głównie gazu. Jednak pomimo ambitnego zakresu, plan nadmiernie priorytetowo traktuje interesy przemysłu paliw kopalnych. Jednym z rozwiązań w nim zawartych, które wywołało wiele kontrowersji, jest wsparcie finansowe UE dla nowych rurociągów gazu ziemnego i ropy naftowej, a także terminali LNG, pod pretekstem zaspokojenia natychmiastowych potrzeb w zakresie bezpieczeństwa dostaw.
Bankwatch, Polska Zielona Sieć (Czerwiec 2023)
Niebezpieczeństwo energetyczne: Finansowanie polskich i rumuńskich inwestycji w gaz ziemny z funduszy UE jest sprzeczne z celami klimatycznymi
Raport ujawnia ile środków unijnych przeznaczono na rozbudowę infrastruktury gazu kopalnego w Polsce i Rumunii od 2014 r., a także jakie plany mają te dwa kraje w zakresie wykorzystania pieniędzy z UE na sfinansowanie dodatkowych projektów związanych z gazem kopalnym w nadchodzących latach.
Chociaż UE nałożyła ograniczenia na finansowanie gazu kopalnego w bieżącym okresie budżetowym UE, w Polsce i Rumunii finansowanie gazu kopalnego przez UE faktycznie wzrosło, a nie zmniejszyło się.
Pokazane w raporcie przykłady pokazują, w jaki sposób alokacje na gaz kopalny w ramach istniejących programów i funduszy UE podważają unijny program transformacji klimatycznej i energetycznej i dlaczego wymagają pilnej rewizji.
Bankwatch, Polska Zielona Sieć (Czerwiec 2023)
Remanent czy pomysł na przyszłość?
W niniejszym opracowaniu przyglądamy się polskiemu Krajowemu Planowi na rzecz Energii i Klimatu(KPEiK). Plan ten powinien stanowić jeden z kluczowych dokumentów planistycznych państwa oraz ważny punkt odniesienia dla strategii i programów krajowych w zakresie szeroko pojętej transformacji energetycznej i ochrony klimatu. Po trzech latach od przyjęcia pierwszej wersji KPEiK przychodzi czas na jego aktualizację. Jest to dobry moment na krytyczną ocenę treści dokumentu oraz procesu jego przygotowania. Czy faktycznie był on punktem odniesienia dla działań rządowych? Czy udało się w nim zdefiniować kluczowe dylematy polskiej energetyki obecnej dekady? Na co należy zwrócić uwagę przyaktualizacji Planu?
A rehash or an idea for the future?
This paper analyses Poland’s National Energy and Climate Plan (NECP). The NECP should act as one of the country’s main planning documents, an important reference point for national strategies and programmes concerning broadly understood energy transition and climate protection. Three years after its adoption, the NECP is about to be updated. This is a good time for a critical analysis of its content and drafting process. Has it really served as a benchmark for government action? Did it define the crucial dilemmas faced by the Polish energy sector in the current decade? What should we pay attention to when updating it?
„Gone with the Coal. Eastern Wielkopolska in search of new energy”
The report „Gone with the Coal. Eastern Wielkopolska in search of new energy” is the remarkable story of a region that built itself up on the back of coal discoveries. Konin and its surrounding areas – after years of growth based on „coal steroids”– today have to resolve the question of whether there is „life after coal”. Our study isalso the story of the exceptional mobilisation of the region’s community, which has decided to respond positively to this challenge and „reinvent itself”. This has only been possible through great determination, courage and vision.
Polska Zielona Sieć (Lipiec 2022)
„Raus aus der Kohle. Östliches Großpolen auf der Suche nach neuen Energieformen”
Der Bericht “Raus aus der Kohle. Östliches Großpolen auf der Suche nach neuen Energieformen” ist die bemerkenswerte Geschichte einer Region, die mit der Entdeckung der Kohle begann. Konin und die umliegenden Orte, die jahrelang auf „Kohle–Steroiden“ wuchsen, müssen sich heute der Frage stellen, ob es ein „Leben nach der Kohle“ gibt.Unsere Studie ist auch die Geschichte einer einzigartigen Mobilisierung der Gesellschaft in dieser Region, die beschlossen hat, diese Herausforderung anzunehmen und sich selbst „neu zu erfinden”.
Polska Zielona Sieć (Lipiec 2022)
“Fundusze Europejskie dla Klimatu.
Partnerstwo w programowaniu funduszy europejskich na lata 2021-2027.”
Raport pokazujący, jak Polska Zielona Sieć i Młodzieżowy Strajk Klimatyczny przyczyniły się do zielonej zmiany w wartych 76,5 mld euro unijnych funduszach. Ocena realizacji zasady partnerstwa i polskich planów w kluczowych obszarach, od efektywności energetycznej po sprawiedliwą transformację.
Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG
Polska Zielona Sieć, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny (Lipiec 2022)
“Energetyka Społeczna”
Chcecie założyć własną wspólnotę energetyczną a nie wiecie od czego zacząć?
Duża dawka instrukcji, praktycznych porad i przykładów – ciekawych historii zakończonych sukcesem – które wszystkim chętnym i odważnym pomogą stworzyć i rozwinąć własną lokalną, wspólnotę energetyczną wykorzystującą odnawialne źródła energii – elektrycznej lub cieplnej.
Rescoop.eu, FoE Europe, Community Power, PZS (Grudzień 2021)
“Finansowanie Europejskiego Zielonego Ładu”
Jak sprawić, by unijne fundusze klimatyczne zostały wydane z korzyścią dla ludzi
CEE Bankwatch, PZS (Luty 2021)
“Wspólnoty energetyczne – dobre praktyki europejskie”
PZS (Grudzień 2020)
“Wspólnoty energetyczne – jak wdrożyć dyrektywę o odnawialnych źródłach energii”
Rescoop, PZS (Grudzień 2020)
Sprawiedliwa transformacja Śląska Wyzwania z perspektywy społecznej –analiza i rekomendacje
Raport PZS, styczeń 2020
Sprawiedliwa transformacja Śląska Wyzwania z perspektywy społecznej –studium przypadku (Imielin)
Raport PZS, styczeń 2020
“Efektywność energetyczna budynków w przyszłym budżecie UE”
Raport PZS, autorstwa Izabeli Zygmunt. Lipiec 2019
Efektywność energetyczna dla obywateli
Broszura opublikowana przez Polską Zieloną Sieć w ramach kampanii Więcej Niż Energia. Zawiera:
- omówienie kluczowych zagadnień dotyczących efektywności energetycznej,
- najważniejsze dane dotyczące efektywności energetycznej budynków w Polsce,
- krótkie omówienie ustawy o efektywności energetycznej,
- analizę kontekstu ekonomiczno-społecznego.
SMOG w szkole
…czyli o zanieczyszczeniu i jakości powietrza. Scenariusze zajęć dla szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych
Energetyka obywatelska
Przewodnik dla samorządów po inwestycjach w energię odnawialną i efektywność energetyczną
“Jedz lokalnie, myśl globalnie!”
Pakiet edukacyjny przeznaczony do prowadzenia zajęć z uczniami i uczennicami z II, III i IV etapu edukacyjnego. Publikacja poświęcona jest w całości tematyce żywności w zglobalizowanym świecie. To, co jemy, ma wpływ na nasze najbliższe otoczenie, region, kraj, a nawet cały świat. Pochylając się nad tematem żywności, jak w soczewce możemy zobaczyć pozytywne i negatywne strony globalizacji.
Raport końcowy
– przekrojowa ocena zapisów 16 Regionalnych Programów Operacyjnych i Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych w obszarach:
- energia odnawialna i efektywność energetyczna,
- adaptacja do zmian klimatu,
- ochrona przyrody i edukacja ekologiczna,
- transport i gospodarka odpadami.
Publikacje
“Zaangażowane, kwitnące, w dialogu z tradycją”. Pięć społeczności i inicjatyw w duchu Sprawiedliwej Transformacji
Publikacja autorstwa Emilii Ślimko jest opisem pięciu inicjatyw, w duchu Sprawiedliwej Transformacji, które przyczyniają się do zielonego rozwoju tych dwóch polskich regionach węglowych.
Inspiracją dla tej publikacji są osoby, które swoją codzienną pracą, przyczyniają się do tego, aby ich regiony miały przyszłość „po węglu”, rozwijały swój potencjał oraz budowały przyszłość w duchu zrównoważonego rozwoju. W Wielkopolsce Wschodniej autorka spotkała się z grupą działaczy społecznych i górników, którzy chcą uratować pamięć po górnictwie i jego tradycjach oraz osobami, które wspierają konińską młodzież w działaniach na rzecz zaangażowania obywatelskiego, demokracji i zmian klimatu. W województwie śląskim przeprowadzone zostały rozmowy przedstawicielami dwóch samorządów lokalnych zaangażowanych w pracę na rzecz mieszkanek i mieszkańców oraz ochrony środowiska, a także z organizatorkami społecznościowymi, które wzmacniają oddolne inicjatywy i ruchy społeczne osób zatroskanych losem swoich miejscowości.
Na podstawie spotkań i rozmów zostało opisanych pięć przykładów społeczności i inicjatyw stawiających na Odnawialne Źródła Energii (OZE), dążących do rozkwitu i zrównoważonego rozwoju miast i pielęgnujących dialog z tradycją. Pokazują one i inspirują, jak na poziomie lokalnym może wyglądać sprawiedliwa transformacja, uwzględniająca dobrostan ludzi, głosy młodzieży i kobiet oraz troskę o przyrodę i dziedzictwo kulturowe.
W stronę czystego ciepłownictwa
Europejskie systemy ciepłownicze nadal w dużej mierze opierają się na gazie ziemnym i węglu. Jednak jeśli chcemy ograniczyć emisje, poprawić jakość powietrza i utrzymać rachunki za energię na niskim poziomie, konieczne jest, aby kraje i społeczności lokalne przestawiły swoje systemy ciepłownicze na odnawialne źródła energii.
Niniejszy raport, opracowany przez koalicję Beyond Fossil Fuels i CEE Bankwatch Network, przedstawia szereg sprawdzonych zrównoważonych technologii ciepłowniczych – od energii geotermalnej i przemysłowych pomp ciepła po energię słoneczną i technologie wykorzystujące ciepło odpadowe. Dokonano również przeglądu rozwiązań, które są często promowane jako alternatywa dla węgla i gazu, ale w rzeczywistości są szkodliwe dla klimatu i środowiska.
Dedykujemy tę publikację praktykom, decydentom, przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i sektora energetycznego. Znajdą w niej przegląd różnych możliwości publicznego finansowania inwestycji ciepłowniczych, które mogą wesprzeć jego dekarbonizację.
link do wersji POLSKIEJ
link do wersji ANGIELSKIEJ
Analiza „programu wodnego” w Wielkopolsce Wsch.
Raport jest krytyczną analizą materiałów dotyczących programu “Zwiększenie retencji i odbudowa zasobów wodnych terenów pogórniczych na obszarze Wielkopolski Wschodniej” (zwanego w skrócie “Programem wodnym”) pod kątem rozpoznania przewidywanych oddziaływań na środowisko, w tym na obszary Natura 2000, oraz cele środowiskowe w rozumieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej. Z analizy dowiecie się, czy już na wstępie można uznać, że Program wodny (składający się z 25 realnych zadań) będzie spełniał zasadę nie czynienia poważnych szkód przyrodzie „Do No Significant Harm” (DNSH) i tym samym, czy już na tym etapie spełniałby warunki uzyskania pozakonkursowego dofinansowania w ramach programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 – Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST).
link do wersji POLSKIEJ
Zieleń z odcieniami szarości. Europejski Zielony Ład w kampanii do Parlamentu Europejskiego w 2024 r.
Europejski Zielony Ład nie znika z czołówek gazet i portali. Narracja na jego temat jest niemal wyłącznie negatywna. Głosy polityków, wzmocnione rolniczymi protestami, skupiają się głównie na kosztach i obciążeniach dla “zwykłego człowieka”. W kontekście zbliżającego się do finału kampanii przed wyborami do Parlamentu Europejskiego zaskakuje jednak, że w coraz bardziej emocjonalnej debacie brak konkretnych postulatów, co do zmian w Europejskim Zielonym Ładzie.
Obywatelskie Obserwatorium Finansowania Zielonego Ładu, w którego skład wchodzi CEE Bankwatch Network i Polska Zielona Sieć, opublikowało manifest z 10 postulatami. Zapytaliśmy komitety wyborcze startujące w wyborach do Parlamentu Europejskiego o ich stosunek do tych postulatów. Partie nie znalazły jednak czasu, by wypracować stanowisko w tych kluczowych dla Polski i UE sprawach. Zajrzeliśmy więc do ich programów.
link do wersji POLSKIEJ
Przewodnik po Funduszach Europejskich
Fundusze Europejskie zapewniają finansowanie celów Europejskiego Zielonego Ładu. W latach 2021-2027 dostępne są fundusze i programy z tradycyjnego budżetu UE (wieloletnie ramy finansowe), z planu odbudowy po pandemii (Next Generation EU) oraz z dochodów z rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla (ETS). Łącznie programy te zapewniają miliardy euro na inwestycje w działania w dziedzinie klimatu i pomagają osiągnąć cele na 2030 rok.
Niniejszy przewodnik przedstawia fundusze unijne najistotniejsze dla działań na rzecz klimatu: fundusze polityki spójności, Krajowy Plan Odbudowy, Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, Fundusz Modernizacyjny i Społeczny Fundusz Klimatyczny. Przedstawiono w nim, w jaki sposób obywatele i organizacje pozarządowe mogą uczestniczyć w programowaniu i wdrażaniu funduszy UE, aby w pełni wykorzystać ich potencjał wobec ludzi i środowiska.
link do wersji ANGIELSKIEJ
link do wersji POLSKIEJ
Briefing o komitetach monitorujących
W Europie Środkowej i Wschodniej fundusze europejskie są ważnym źródłem finansowania i wspierania sprawiedliwego przejścia na zieloną gospodarkę. Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie muszą powołać komitety monitorujące, w których partnerzy, również przedstawiciele organizacji pozarządowych, czuwają nad prawidłowością i jakością wydatkowania wartych miliardy euro programów. Komitety monitorujące odgrywają zatem rolę strażników kontrolujących kierunek polityki spójności.
W tej publikacji przedstawiamy rolę komitetów monitorujących programy w obszarze środowiska, klimatu i energii oraz sprawiedliwej transformacji w ośmiu krajach Europy Środkowej i Wschodniej: Bułgarii, Czechach, Estonii, na Łotwie, w Polsce, Rumunii, na Słowacji i na Węgrzech. Omawiamy w nim ramy prawne leżące u podstaw działania komitetów monitorujących oraz przedstawiamy praktykę tworzenia ich składów i zasad funkcjonowania, zwracając uwagę na dobre i złe praktyki. Na końcu tekstu sformułowaliśmy kluczowe rekomendacje.
link do wersji POLSKIEJ
link do wersji ANGIELSKIEJ
Kryteria wyborów projektów dla społeczności energetycznych
Fundusze europejskie dają państwom członkowskim wyjątkową możliwość wspierania społeczności energetycznych poprzez ambitne programy finansowane z funduszy strukturalnych, Krajowych Planów Odbudowy oraz Funduszu Modernizacyjnego. Jednak pomimo znacznych postępów w promowaniu energii odnawialnej, społeczności energetyczne nadal napotykają poważne bariery w dostępie do finansowania.
Niniejsza publikacja zawiera zestaw rekomendacji dotyczących opracowywania skutecznych kryteriów wyboru projektów, które mogą pobudzić rozwój społeczności energetycznych w Europie Środkowej i Wschodniej. Jego celem jest dostarczenie praktycznych wskazówek, które mogą zostać włączone do krajowych regulacji. Wzywamy w nim również instytucje zarządzające funduszami do podjęcia wspólnych wysiłków w celu opracowania kryteriów uwzględniających specyficzne potrzeby społeczności energetycznych, zapewniając ich dostosowanie do kontekstu krajowego i regionalnego.
Raport w wersji angielskiej >>> TUTAJ
Biała księga polskich rzek.
Lekcje płynące z katastrofy odrzańskiej
To człowiek odpowiada za odrzańską katastrofę, która latem 2022 r. uświadomiła milionom Polek i Polaków, że czysta woda nie jest nam dana „raz na zawsze” i jak w soczewce ukazała słabości polskiego systemu ochrony rzek. Zrzuty słonej wody do Odry i jej dopływów w warunkach suszy hydrologicznej wytworzyły korzystne warunki dla zakwitu słonolubnej złotej algi i śmierci milionów ryb, małży i ślimaków. Dziś tylko 1,1% polskich rzek spełnia kryteria dobrego stanu wyznaczone Ramową dyrektywą wodną. Mamy zaledwie cztery lata na poprawę stanu pozostałych 98,9%.
White Paper of Polish Rivers
Lessons learned from the Oder disaster
Just Transition of Eastern of Eastern Wielkopolska – Entrepreneurs in The Face of Imminent Change
they can be analysed in relation to specific energy sources, where the following are mentioned: the planned construction of a nuclear power plant, the use of energy obtained from hydrogen, geothermal deposits4, the sun and wind. Research was conducted from 14th July to 7th September 2023. This included 11 in-depth interviews with regional entrepreneurs and experts.
Wielkopolska Wschodnia. Transformacja energetyczna oczami przedsiębiorców
Od regionu węglowego do neutralnego klimatycznie – tak zmienia się Wielkopolska Wschodnia. Mimo że pod Koninem ciągle trwa wydobycie to proces transformacji energetycznej ruszył i nabiera tempa. Jak przedsiębiorcy przygotowują się do epokowych zmian? Czego się boją, a gdzie upatrują szans na rozwój? O tym w najnowszym raporcie Polskiej Zielonej Sieci „Sprawiedliwa transformacja Wielkopolski Wschodniej w oczach przedsiębiorców”
Rurociąg z miliardami. Jak zatrzymać finansowanie gazu z REPowerEU
W maju 2022 r. Komisja Europejska, w odpowiedzi na kryzys energetyczny, uruchomiła plan REPowerEU – pakiet działań mających na celu zakończenie zależności UE od importu rosyjskich paliw kopalnych do 2027 roku. Plan kładzie nacisk na dywersyfikację źródeł dostaw gazu i ropy naftowej, przyspieszenie przejścia Europy na czystą energię poprzez zastąpienie paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii oraz zmniejszenie zużycia energii, głównie gazu. Jednak pomimo ambitnego zakresu, plan nadmiernie priorytetowo traktuje interesy przemysłu paliw kopalnych. Jednym z rozwiązań w nim zawartych, które wywołało wiele kontrowersji, jest wsparcie finansowe UE dla nowych rurociągów gazu ziemnego i ropy naftowej, a także terminali LNG, pod pretekstem zaspokojenia natychmiastowych potrzeb w zakresie bezpieczeństwa dostaw.
Bankwatch, Polska Zielona Sieć (Czerwiec 2023)
Niebezpieczeństwo energetyczne: Finansowanie polskich i rumuńskich inwestycji w gaz ziemny z funduszy UE jest sprzeczne z celami klimatycznymi
Raport ujawnia ile środków unijnych przeznaczono na rozbudowę infrastruktury gazu kopalnego w Polsce i Rumunii od 2014 r., a także jakie plany mają te dwa kraje w zakresie wykorzystania pieniędzy z UE na sfinansowanie dodatkowych projektów związanych z gazem kopalnym w nadchodzących latach.
Chociaż UE nałożyła ograniczenia na finansowanie gazu kopalnego w bieżącym okresie budżetowym UE, w Polsce i Rumunii finansowanie gazu kopalnego przez UE faktycznie wzrosło, a nie zmniejszyło się.
Pokazane w raporcie przykłady pokazują, w jaki sposób alokacje na gaz kopalny w ramach istniejących programów i funduszy UE podważają unijny program transformacji klimatycznej i energetycznej i dlaczego wymagają pilnej rewizji.
Bankwatch, Polska Zielona Sieć (Czerwiec 2023)
Remanent czy pomysł na przyszłość?
W niniejszym opracowaniu przyglądamy się polskiemu Krajowemu Planowi na rzecz Energii i Klimatu(KPEiK). Plan ten powinien stanowić jeden z kluczowych dokumentów planistycznych państwa oraz ważny punkt odniesienia dla strategii i programów krajowych w zakresie szeroko pojętej transformacji energetycznej i ochrony klimatu. Po trzech latach od przyjęcia pierwszej wersji KPEiK przychodzi czas na jego aktualizację. Jest to dobry moment na krytyczną ocenę treści dokumentu oraz procesu jego przygotowania. Czy faktycznie był on punktem odniesienia dla działań rządowych? Czy udało się w nim zdefiniować kluczowe dylematy polskiej energetyki obecnej dekady? Na co należy zwrócić uwagę przyaktualizacji Planu?
A rehash or an idea for the future?
This paper analyses Poland’s National Energy and Climate Plan (NECP). The NECP should act as one of the country’s main planning documents, an important reference point for national strategies and programmes concerning broadly understood energy transition and climate protection. Three years after its adoption, the NECP is about to be updated. This is a good time for a critical analysis of its content and drafting process. Has it really served as a benchmark for government action? Did it define the crucial dilemmas faced by the Polish energy sector in the current decade? What should we pay attention to when updating it?
„Gone with the Coal. Eastern Wielkopolska in search of new energy”
The report „Gone with the Coal. Eastern Wielkopolska in search of new energy” is the remarkable story of a region that built itself up on the back of coal discoveries. Konin and its surrounding areas – after years of growth based on „coal steroids”– today have to resolve the question of whether there is „life after coal”. Our study isalso the story of the exceptional mobilisation of the region’s community, which has decided to respond positively to this challenge and „reinvent itself”. This has only been possible through great determination, courage and vision.
Polska Zielona Sieć (Lipiec 2022)
„Raus aus der Kohle. Östliches Großpolen auf der Suche nach neuen Energieformen”
Der Bericht “Raus aus der Kohle. Östliches Großpolen auf der Suche nach neuen Energieformen” ist die bemerkenswerte Geschichte einer Region, die mit der Entdeckung der Kohle begann. Konin und die umliegenden Orte, die jahrelang auf „Kohle–Steroiden“ wuchsen, müssen sich heute der Frage stellen, ob es ein „Leben nach der Kohle“ gibt.Unsere Studie ist auch die Geschichte einer einzigartigen Mobilisierung der Gesellschaft in dieser Region, die beschlossen hat, diese Herausforderung anzunehmen und sich selbst „neu zu erfinden”.
Polska Zielona Sieć (Lipiec 2022)
“Fundusze Europejskie dla Klimatu.
Partnerstwo w programowaniu funduszy europejskich na lata 2021-2027.”
Raport pokazujący, jak Polska Zielona Sieć i Młodzieżowy Strajk Klimatyczny przyczyniły się do zielonej zmiany w wartych 76,5 mld euro unijnych funduszach. Ocena realizacji zasady partnerstwa i polskich planów w kluczowych obszarach, od efektywności energetycznej po sprawiedliwą transformację.
Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG
Polska Zielona Sieć, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny (Lipiec 2022)
“Energetyka Społeczna”
Chcecie założyć własną wspólnotę energetyczną a nie wiecie od czego zacząć?
Duża dawka instrukcji, praktycznych porad i przykładów – ciekawych historii zakończonych sukcesem – które wszystkim chętnym i odważnym pomogą stworzyć i rozwinąć własną lokalną, wspólnotę energetyczną wykorzystującą odnawialne źródła energii – elektrycznej lub cieplnej.
Rescoop.eu, FoE Europe, Community Power, PZS (Grudzień 2021)
“Finansowanie Europejskiego Zielonego Ładu”
Jak sprawić, by unijne fundusze klimatyczne zostały wydane z korzyścią dla ludzi
CEE Bankwatch, PZS (Luty 2021)
“Wspólnoty energetyczne – dobre praktyki europejskie”
PZS (Grudzień 2020)
“Wspólnoty energetyczne – jak wdrożyć dyrektywę o odnawialnych źródłach energii”
Rescoop, PZS (Grudzień 2020)
Sprawiedliwa transformacja Śląska Wyzwania z perspektywy społecznej –analiza i rekomendacje
Raport PZS, styczeń 2020
Sprawiedliwa transformacja Śląska Wyzwania z perspektywy społecznej –studium przypadku (Imielin)
Raport PZS, styczeń 2020
“Efektywność energetyczna budynków w przyszłym budżecie UE”
Raport PZS, autorstwa Izabeli Zygmunt. Lipiec 2019
Efektywność energetyczna dla obywateli
Broszura opublikowana przez Polską Zieloną Sieć w ramach kampanii Więcej Niż Energia. Zawiera:
- omówienie kluczowych zagadnień dotyczących efektywności energetycznej,
- najważniejsze dane dotyczące efektywności energetycznej budynków w Polsce,
- krótkie omówienie ustawy o efektywności energetycznej,
- analizę kontekstu ekonomiczno-społecznego.
SMOG w szkole
…czyli o zanieczyszczeniu i jakości powietrza. Scenariusze zajęć dla szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych
Energetyka obywatelska
Przewodnik dla samorządów po inwestycjach w energię odnawialną i efektywność energetyczną
“Jedz lokalnie, myśl globalnie!”
Pakiet edukacyjny przeznaczony do prowadzenia zajęć z uczniami i uczennicami z II, III i IV etapu edukacyjnego. Publikacja poświęcona jest w całości tematyce żywności w zglobalizowanym świecie. To, co jemy, ma wpływ na nasze najbliższe otoczenie, region, kraj, a nawet cały świat. Pochylając się nad tematem żywności, jak w soczewce możemy zobaczyć pozytywne i negatywne strony globalizacji.
Raport końcowy
– przekrojowa ocena zapisów 16 Regionalnych Programów Operacyjnych i Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych w obszarach:
- energia odnawialna i efektywność energetyczna,
- adaptacja do zmian klimatu,
- ochrona przyrody i edukacja ekologiczna,
- transport i gospodarka odpadami.