Relacja z warsztatów dotyczących planowania Funduszy Europejskich dla Wielkopolski na lata 2021 – 2027 (FEW 2021+)
Warsztaty odbyły się w trakcie społecznych konsultacji tego projektu. Były przyczynkiem do wypracowania wspólnych uwag Młodzieżowego Strajku Klimatycznego i Polskiej Zielonej Sieci, które złożymy wspólnie do 5 listopada.
– Te programy operacyjne, czyli plany wydatkowania funduszy unijnych, to wielosetstronicowe dokumenty pisane hermetycznym, urzędniczym językiem. Do tego architektura funduszy, od poziomu Brukseli do lokalnego jest niezwykle skomplikowana i niejasna – tłumaczy Krzysztof Mrozek, ekspert Polskiej Zielonej Sieci. Na warsztat dotyczący planowania Funduszy Europejskich dla Wielkopolski na lata 2021+ (FEW 2021+), który odbył się dzisiaj w Poznaniu, Krzysztof przygotował wyjaśniające te zagadnienia prezentacje. Starał się wytłumaczyć odbiorcom (aktywistkom i aktywistom z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, pracownicom i pracownikom regionalnych NGO, ludziom chcącym pracować przy Odnawialnych Źródłach Energii) strukturę i działanie funduszy na poziomie wspólnoty europejskiej. Tłumaczył im także, jak ten proces przekłada się na to, co dzieje się z programowaniem wydatków w tej części zachodniej Polski.
Warsztaty odbyły się w ramach współpracy Młodzieżowego Strajku Klimatycznego i Polskiej Zielonej Sieci w projekcie dot. funduszy europejskich. – Obawy, czy tak złożona tematyka będzie dla nas interesująca są nieuzasadnione – mówiła Zuzanna Ignaszak z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego. – Może nie zapamiętałam wszystkiego, ale czuję teraz, że wprowadzanie takich poprawek nie jest tak skomplikowane, jak myślałam i że jest w zasięgu moich umiejętności.
Prezentacja Krzysztofa zakończyła się dyskusją – nie tylko o wartościach stojących za zieloną transformacją, ale też o konkretnych rozwiązaniach prawnych, jak system handlu pozwoleniami na emisje, tzw. EU ETS. – Dyskusja to był świetny wstęp do drugiej części warsztatu w Poznaniu, do pracy nad fragmentami projektu FEW 2021+, które dotyczyły edukacji, transportu, energetyki i ochrony bioróżnorodności. Rozpoczęliśmy w ten sposób wypracowywanie uwag Polskiej Zielonej Sieci i Młodzieżowego Strajku Klimatycznego w ramach konsultacji społecznych FEW 2021+. Potrwają do 5 listopada – mówi Ekspert Polskiej Zielonej Sieci.
Dla Zuzanny większe znaczenie miała właśnie ta bardziej praktyczna część pracy. Pochodzi z Kalisza w województwie wielkopolskim i chciała wiedzieć, jak może wpłynąć na skuteczniejsze wydatkowanie funduszy na ochronę bioróżnorodności oraz przystosowanie miast do katastrofy klimatycznej. – Podczas naszych rozmów w grupach mówiłam o tym, jakim problemem dla miasta jest wymagające rozbetonowania centrum, że chciałaby, aby nowe zielone przestrzenie były projektowane także na dachach i ścianach budynków – opowiadała.
Oryginalna notatka z prac grupy ds. bioróżnorodności
Jej grupa prowadzona przez ekspertkę dr Martę Wiśniewską z Fundacji Greenmind zaproponowała również wyrzucenie z FEW fasadowych, greenwashingowych projektów, które nie mają bezpośredniego związku z ochroną różnorodności biologicznej, usunięcie z finansowania projektów stricte turystycznych, a także nowych ujęć wody, których realizacja w najlepszym razie nie poprawi sytuacji bioróżnorodności.
Grupa zajmująca się energetyką, którą prowadził Jan Twardowski z Fundacji na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, postulowała, by z FEW 2021+ wykreślić gaz, bo to źródło energii nie ma nic wspólnego z dekarbonizacją. W projekcie brakuje ułatwień dla lokalnych prosumentów, którzy mogliby budować niezależne sieci energetyczne. – Niestety często w procesie planowania rozwiązań, które mają nas zbliżyć do celu neutralności klimatycznej, głos młodzieży jest pomijany. To jest poważne niedopatrzenie, bo młodzi ludzie wiedzą czego oczekują od decydentów – mówił Piotr Czerniejewski z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego. Piotr jest bardzo zaangażowany w proces sprawiedliwej transformacji, które z sukcesami prowadzi Wielkopolska Wschodnia. Pochodzi z Konina, gdzie elektrownia ZE PAK, opalana węglem brunatnym, zapowiedziała w zeszłym roku aktywny udział w programie transformacji energetycznej kraju.
Zapisy programu dla Wielkopolski na najbliższe lata wymagają wykreślenia niskoemisyjnych środków transportu na rzecz tych zeroemisyjnych – postulowali uczestnicy warsztatów, z którymi analizował dokument Wojciech Szymalski z Fundacji InE. Według nich doprecyzowana wymagało także przeznaczenie dotacji na rozwój sieci rowerów publicznych tylko dla jednostek samorządu terytorialnego, a także zastanowienie się, czy dotacji naprawdę wymagają uwzględnione w dokumencie stacje tankowania.
Bardzo ważne jest pamiętanie o społecznym charakterze zmian, do których przyczyni się projekt dla Wielkopolski. To wpisuje się mocno w apele Młodzieżowego Strajku Klimatycznego dotyczące edukacji klimatycznej (również na poziomie szkolenia kadry i upowszechniania przez władze lokalne dobrych praktyk). W kategorii szkolenia kadry grupa z MSK, do której przyłączyła się Iwona Janicka z OFOP, wytypowała np: profilowane klasy w szkołach gimnazjalnych i średnich zajmujące się ochroną środowiska, przyznawanie grantów na rozwój zielonych kierunków studiów. Ważne jest także wspieranie edukacji klimatycznej w szkołach zawodowych, technicznych, oraz przeszkolenie osób wykonujących prace naprawcze instalacji energetycznych i remonty budowlane. Rozmowa dotyczyła również upowszechniania dobrych praktyk, np. poprawy kompetencji nauczycieli, organizacji imprez lokalnych (jak akcje sprzątania świata), konsultowaniu materiałów edukacyjnych z przedstawicielami NGO i środowiska akademickiego. FEW 2021+, które w aspekcie edukacji nie zawiera wielu rozwiązań, powinien zapobiegać dezinformacji klimatycznej i, co się z tym łączy, wspierać osoby na stanowiskach doradców klimatycznych (np. pomagających w gminach w procesie przechodzenia budynków na odnawialne źródła energii).
Uczestnicy warsztatów funduszowym w Poznaniu, będą mogli wziąć udział w spotkaniu z przedstawicielami urzędu marszałkowskiego, którzy programują teraz FEW 2021+. PZS i MSK chciałyny ją zorganizować jeszcze w tym roku. Po zakończeniu konsultacji społecznych, 5 listopada projekt zostanie przez Wielkopolskę przekazany Komisji Europejskiej. Rozpocznie się proces negocjacji między urzędnikami regionalnymi, a przedstawicielami Unii.
Uwzględnienie opinii strony społecznej w dotychczasowych pracach nad FEW 2021+ organizacje pozarządowe oceniają dobrze. Komunikacja z władzami regionu była sprawna, eksperci NGO mieli dostęp do potrzebnych dokumentów i byli włączani w prace wojewódzkiej grupy roboczej. Wielkopolska zapewniła też ponad miesiąc czasu na konsultacje. Problemem było lakoniczne uzasadnienie odrzucanych przez ekspertów uwag, a także zupełne nie uwzględnienie zaleceń dotyczących edukacji klimatycznej. To zagadnienie w FEW 2021+ na razie nadal kuleje.