W piątek, 1 grudnia 2023 roku, w urzędzie miasta w Koninie, odbyły się warsztaty „Społeczna polityka klimatyczna, a rozwój gmin”. Wydarzenie zorganizowały wspólnie Polska Zielona Sieć i Stowarzyszenie Aglomeracja Konińska.
Tematem warsztatów był nowy wariant systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, czyli tzw. ETS2, oraz związany z nim Społeczny Fundusz Klimatyczny. ETS2 rozszerzy obowiązujący od 2005 roku system handlu emisjami w energetyce i przemyśle (ETS1) o dwa nowe sektory – budownictwo i transport drogowy. Zgodnie z decyzją Unii Europejskiej z początku 2023 roku, system ETS2 ma wejść w życie w 2027 roku. W związku zaś z faktem, iż wynikające z niego obciążenia dla sektorów budownictwa i transportu przełożą się na koszty ponoszone bezpośrednio przez odbiorców końcowych, czyli de facto przez nas wszystkich, Komisja Europejska zdecydowała o utworzeniu specjalnego funduszu – Społecznego Funduszu Klimatycznego. Będzie to narzędzie, dostępne od 2026 roku, służące wsparciu najbardziej zagrożonych finansowymi konsekwencjami ETS2 grup odbiorców, w szczególności gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym.
Polska może dostać ponad 11 mld euro
Warunkiem skorzystania przez państwo UE z tego funduszu jest jednak sporządzenie Społecznego Planu Klimatycznego, czyli dokumentu, który wskaże, jak dane państwo zamierza wykorzystać dostępne środki finansowe ( a dla Polski będzie to aż 11,4 miliarda euro!). Jak podkreślała prowadząca tę część warsztatów Zuzanna Sasiak z PZS, wytyczne co do zawartości Planu są ambitne i wymagają od polskiego rządu jak najszybszego rozpoczęcia prac nad tym dokumentem. Musi on bowiem zawierać kompleksową strategię łączącą reformy, inwestycje i pomoc bezpośrednią, opartą na przemyślanych danych i wskaźnikach, i wychodzącą poza ramy czasowe funkcjonowania funduszu, czyli poza 2032 rok.
Drugą część warsztatów poświęcono przykładowym tematom, które powinny stać się elementem wspomnianej wyżej strategii. Monika Jaszcza z PZS i Aleksandra Krugły z Habitat for Humanity Poland opowiedziały o pro-społecznych rozwiązaniach w zakresie budynków i mieszkalnictwa, które, choć innowacyjne, mogą i powinny stać się w najbliższym czasie dostępne szerokiej rzeszy polskich odbiorców. Uczestnicy usłyszeli więc z jednej strony o aktualnym i prognozowanym rozwoju społeczności energetycznych i różnych form prosumentów zbiorowych, z drugiej strony o projekcie pośrednictwa między gminami, a osobami poszukującymi lokali mieszkalnych, jaki stanowią Społeczne Agencje Najmu.
W warsztatach wzięło udział ponad 20 osób i byli to przedstawiciele miasta Konin, miasta Turek, ościennych gmin oraz ruchów spółdzielczych. Organizatorka wydarzenia Alicja Piekarz z PZS podkreśla, że miało ono na celu dostarczenie odbiorcom wiedzy o Społecznym Funduszu Klimatycznym i zachęcenie ich do monitorowania i udziału w tworzeniu wymaganego Planu. Nie ma bowiem możliwości, aby taki dokument mógł powstać bez zaangażowania i współpracy rządu z przedstawicielami gmin i regionów. Z tego też względu, Polska Zielona Sieć planuje organizację podobnych warsztatów w innych regionach kraju.