Setki przepytanych uczniów i nauczycieli. Na zlecenie Polskiej Zielonej Sieci eksperci przeprowadzili badanie dotyczące potrzeb edukacyjnych oraz świadomości klimatycznej w Wielkopolsce Wschodniej. Wnioski są niepokojące – nauczyciele zgodnie twierdzą, że uczniowie mają poważne braki w wiedzy. „Bez systemowych rozwiązań nie będzie możliwa skuteczna edukacja klimatyczna” – podkreślają.

Badanie zrealizowała pracownia Qualio. Zespół w składzie: Paulina Kowalczyk, Noemi Modnicka oraz Grzegorz Wierchowiec przeprowadził szereg rozmów z nauczycielami i dyrektorami, podczas których pytali m.in. o postawy, potrzeby, motywacje, oczekiwania oraz doświadczenia zawodowe i osobiste związane z edukacją klimatyczną oraz tematem transformacji energetycznej w nauczaniu. Badania ankietowe objęły ponad 650 uczniów i 300 nauczycieli. Przeprowadzona też kilkanaście wywiadów pogłębionych z dyrektorami oraz pedagogami. Efekty kilkumiesięcznej pracy zostały przedstawione w 82-stronicowej publikacji. 

RAPORT MOŻESZ ŚCIĄGNĄĆ >>>TUTAJ 

Nauczyciele: Brakuje holistycznego podejścia do edukacji klimatycznej

Edukacja klimatyczna w polskich szkołach w znacznej mierze ogranicza się do kilku zagadnień zawartych w podstawie programowej, a tematy związane z transformacją energetyczną regionu i z wpływem zmian klimatycznych na lokalną społeczność poruszane są tylko dzięki zaangażowaniu pojedynczych nauczycieli.

Wielu nauczycieli podkreśla jednak, że brakuje im zarówno aktualnej wiedzy jak i systemowego wsparcia instytucji odpowiedzialnych za edukację. Oddolne działania są zawsze, a to powinno iść od góry. Brakuje holistycznego podejścia do tematu. Gdyby nie działania oddolne, to w systemie tego nie ma – mówi jedna z wielkopolskich nauczycielek. 

Oddolne działania vs systemowe rozwiązania 

Dla większości nauczycieli oczywiste jest, że zmiany klimatu oddziałują na ich najbliższe otoczenie nie tylko w wymiarze środowiskowym, ale także gospodarczym i społecznym. Istotne jest również, że trwająca katastrofa klimatyczna będzie miał destrukcyjny wpływ na los przyszłych pokoleń.

Dlatego  też, argumentują nauczyciele, wiedza o zmieniającym się klimacie powinna trafić do głównego nurtu nauczania. I to już na etapie przedszkolnym. „Edukacja ekologiczna, służąca budowaniu  odpowiedzialności za środowisko naturalne, powinna zacząć się już w okresie przedszkolnym i znajdywać mądrą kontynuację na kolejnych etapach nauczania” – zauważają autorzy raportu. 

Tymczasem badanie pokazuje, że zaledwie sześć proc. nauczycieli czuje się bardzo dobrze przygotowanych do prowadzenia edukacji klimatycznej w szkołach. Kolejnych 30 proc. określa swoje przygotowanie jako dobre. To oznacza, że kluczowym celem w budowaniu świadomości nt. zmian klimatu wśród uczniów jest wzmacnianie kompetencji nauczycieli. Ci natomiast oczekują, aby wzmocnienie to miało przede wszystkim charakter systemowy, a nie wynikało z indywidualnych decyzji i działań. 

Autorzy badania zadali także pytania ponad 650 uczniom i uczennicom. Zaobserwowano wśród nich różnorodność postaw. Nieliczne jednostki wykazują duże zaangażowania w proekologiczne przedsięwzięcia, większość uczniów jednak interesuje się tym tematem tylko jeżeli zostaną zainspirowani i zachęceni przez nauczycieli.

Edukacja klimatyczna nie zyskała jeszcze właściwego miejsca w systemie edukacji. Brakuje holistycznego podejścia do kwestii zmian klimatycznych, a zagadnienia związane z ekologią są rozproszone po kilku przedmiotach. W efekcie wielu uczniów może mieć trudności m.in. ze zrozumieniem skali kryzysu klimatycznego, wpływu człowieka na przyrodę oraz zobowiązań Polski w dążeniu do neutralności klimatycznej.

Edukacja “po węglu” 

Badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu „Life After Coal – Wdrażanie Strategii Neutralności Klimatycznej Wielkopolska Wschodnia 2040”.  Głównym celem projektu jest osiągnięcia, do tego czasu, neutralności klimatycznej. Jak to osiągnąć? Projekt zakłada cały wachlarz rozwiązań, które będą realizowane m.in. przez władze gmin, powiatów oraz organizacje pozarządowe w latach 2023-2031. W ramach projektu Polska Zielona Sieć przeprowadzi szeroko zakrojoną kampanię edukacyjną.

Rezultaty badań zostaną teraz wzięte pod uwagę w przygotowywaniu scenariuszy, wedle których w szkołach regionu zostaną przeprowadzone zajęcia z edukacji klimatycznej. Ich wyjątkową wartością będzie dostosowanie treści do lokalnych uwarunkowań wynikających z transformacji energetycznej regionu oraz ambicji osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2040 r. Autorzy scenariuszy wezmą także pod uwagę postawy, wiedzę i doświadczenia uczniów i kadry nauczycielskiej, które uwypukliły wyniki badania. To oznacza, że dalsze działania przeprowadzane w ramach projektu „Life After Coal” będą mogły wyjść naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom wielkopolskich nauczycieli i nauczycielek.  

Przed nami seria szkoleń dla nauczycieli oraz zajęcia w szkołach Wielkopolski Wschodniej – ich przebieg oraz efekty również zostaną szczegółowo zbadane, a wnioski opublikowane na łamach mediów Polskiej Zielonej Sieci. 

Polska Zielona Sieć jest jednak przekonana, że raport stanowi bezcenne źródło wiedzy nt. stanu edukacji klimatycznej zarówno w szkołach regionów podlegających intensywnym zmianom związanym z zamykaniem kopalni i elektrowni węglowych, jak i w szkołach całej Polski. 

KLIKNIJ I ŚCIĄGNIJ 

Działanie realizowane w ramach projektu „Wdrożenie Strategii na Rzecz Neutralności Klimatycznej Wielkopolska Wschodnia 2040 ”, 101069886 — LIFE21-IPC-PL-LIFE AFTER COAL PL, który jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu LIFE oraz współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.