17 października Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła wyniki wyborów parlamentarnych. Zjednoczona Prawica z wynikiem 35% głosów nie uzyskała wystarczającego poparcia do dalszego sprawowania władzy. Większy mandat zaufania uzyskały trzy ugrupowania pozostające do tej pory w opozycji: KO, Trzecia Droga i Nowa Lewica, na które zagłosowało 54% wyborczyń i wyborców.

W wyborach udział wzięło 74% osób uprawnionych do głosowania, w tym niemal 70% ludzi młodych. Tak wysoka frekwencja nie tylko ustanowiła rekord w historii demokratycznej Polski, ale włączyła nas do czołówki 5 krajów europejskich o najwyższej frekwencji wyborczej. To wielki sukces społeczeństwa obywatelskiego i poważne zobowiązanie dla tych, którzy obejmą teraz władzę.

Zakończył się okres wielkiej mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego wokół najważniejszego aktu demokracji parlamentarnej, jakim są wybory powszechne. Polki i Polacy potwierdzili swoje przywiązanie do demokracji, wolności i swobód obywatelskich, prawa do decydowania kto i jak w ich imieniu będzie rządził. Świadczy o tym nie tylko rekordowa frekwencja, ale i bezprecedensowe zaangażowanie dziesiątek organizacji społecznych i wielu tysięcy ludzi w  działania na rzecz równych, powszechnych i uczciwych wyborów, prowadzone w okresie przedwyborczym i w samym dniu wyborów.

Monitorowanie prawa i procesu wyborczego, sposobu organizacji wyborów, prowadzenia i finansowania kampanii przez komitety wyborcze, obserwacja oddawania i liczenia głosów, akcje edukacyjne i informacyjne, społeczne kampanie zachęcające do udziału w głosowaniu – wszystkie te działania są dowodem obywatelskiej dojrzałości i odpowiedzialności. Są też wyrazem skuteczności solidarnej współpracy organizacji społecznych.

Organizacje społeczne, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, sformułowały i przedstawiły również ponadpartyjne, obywatelskie propozycje zmian prawnych i konkretnych polityk społecznych w obszarze przywracania praworządności, ochrony praw kobiet, mniejszości, osób z niepełnosprawnościami, klimatu i środowiska, oświaty, kultury, mediów publicznych, aktywności społecznej. Działanie to wypływało z poczucia odpowiedzialności za kształt i przyszłość polskiego państwa i integralność naszej wspólnoty. Pokazaliśmy, że mamy pomysł na Polskę, w której każda i każdy może czuć się u siebie i uczestniczyć w tworzeniu dotyczących go rozwiązań; że potrafimy zainspirować ugrupowania polityczne do dialogu i programowej debaty.

Wybory, jak wskazywaliśmy w publikowanych przez nas stanowiskach, apelach, analizach i raportach, zorganizowane i prowadzone były w sposób niezapewniający równych praw i możliwości wszystkim ugrupowaniom. Zjednoczona Prawica wprowadziła w ostatniej chwili zmiany dające jej przewagę wyborczą. Dla osiągnięcia politycznych korzyści zarządziła w dniu wyborów ogólnokrajowe referendum, będące w istocie plebiscytem poparcia dla jej polityk, narzędziem dyskredytowania konkurentów. Na niespotykaną w Polsce skalę wykorzystywała w kampanii instytucje i zasoby państwowe, w tym publiczne media, Pocztę Polską i spółki Skarbu Państwa na czele z Orlenem. Funkcjonariusze rządowi i polityczni nominaci nadużywali swojej pozycji do prowadzenia kampanii oraz atakowania i oczerniania politycznych oponentów.

Mimo tych wszystkich zabiegów zdecydowana większość Polek i Polaków opowiedziała się przeciw kontynuacji rządów Zjednoczonej Prawicy, obdarzając zaufaniem trzy ugrupowania opozycyjne. Wysoka frekwencja wyborcza nie przełożyła się na równie liczne uczestnictwo w zarządzonym w dniu wyborów ogólnopolskim referendum. 40% udział w referendum przesądził o niewiążącym charakterze jego wyników.

Przed nami okres formowania nowego parlamentu i tworzenia rządu. Jako organizacje społeczne działające na rzecz rozwoju demokracji, ochrony praw człowieka oraz budowy silnego społeczeństwa obywatelskiego oczekujemy, że większość parlamentarna i rząd utworzony przez zwycięskie ugrupowania będą realizować swoje wyborcze zapowiedzi i zobowiązania: przywracania praworządności, odbudowy demokratycznych struktur państwa, wprowadzania polityk służących rozwojowi kraju i sprawiedliwości społecznej oraz reform odpowiadających na cywilizacyjne wyzwania XXI wieku, w tym wyzwania klimatyczne, środowiskowe i demograficzne. Liczymy, że będą czynili to z poszanowaniem prawa oraz praw wszystkich osób, w tym praw kobiet, dzieci, mniejszości, osób narażonych na dyskryminację i wykluczenie, w zgodzie z Konstytucją, z troską o wszystkich mieszkańców i mieszkanki naszego kraju, również tych, którzy głosowali na inne ugrupowania lub nie poszli do wyborów.  

Wynik wyborów stawia przed organizacjami społeczeństwa obywatelskiego zadanie dalszej pracy na rzecz wzmacniania, zakorzeniania i odnowy demokracji, ochrony praworządności, promocji wartości europejskich, zwiększania aktywności obywatelskiej, szczególnie wśród ludzi młodych, którzy pokazali w dniu wyborów swoją wolę udziału w życiu publicznym i gotowość do konstruktywnej debaty. Musimy dać im głos i przestrzeń działania i wpływu na rzeczywistość społeczną i polityczną. Musimy też szukać dialogu i porozumienia z osobami o odmiennych poglądach, działać na rzecz budowy solidarności i wzajemnego zaufania, wzmacniania więzi społecznych, solidarnego stawiania czoła cywilizacyjnym wyzwaniom, odrodzenia wspólnoty.

Jako organizacje społeczeństwa obywatelskiego będziemy wskazywać błędy, nieprawidłowości i niedostatki publicznych polityk, domagać się ich naprawy i proponować możliwe rozwiązania. Będziemy monitorować działania władz publicznych i zarządzanych przez nie instytucji. Będziemy krytykować, protestować i interweniować, kiedy łamane będzie prawo, podważane zasady demokracji, odbierane lub ograniczane nasze obywatelskie prawa. Taka jest rola i zadanie niezależnego  społeczeństwa obywatelskiego, które tworzy fundament  silnej demokracji.

Dziękujemy wszystkim, którzy z nami działali i działają. Przed nami wybory samorządowe i wybory europejskie. Od nas również zależy, czy uda nam się wzmocnić polską samorządność i nasze miejsce i rolę w europejskiej wspólnocie.

  1. Akcja Demokracja
  2. Alliance4Europe
  3. Amnesty International Polska
  4. Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych 
  5. Dziewuchy Austria 
  6. Edukacja w Działaniu
  7. Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego
  8. Forum Darczyńców w Polsce
  9. Fundacja Civis Polonus
  10. Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi
  11. Fundacja CultureLab (Mapuj Pomoc)
  12. Fundacja dla Polski | Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca 
  13. Fundacja EduTank 
  14. Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości 
  15. Fundacja Feminoteka
  16. Fundacja Greenmind 
  17. Fundacja im. Stefana Batorego 
  18. Federacja Konsumentów
  19. Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych 
  20. Fundacji Kultura Liberalna
  21. Fundacja Lasy i Obywatele 
  22. Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA
  23. Fundacja na rzecz Praw Ucznia
  24. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana 
  25. Fundacja OFF school 
  26. Fundacja ONI
  27. Fundacja Ośrodka KARTA 
  28. Fundacja Panoptykon 
  29. Fundacja Pole Dialogu
  30. Fundację Polska Gościnność / Chlebem i Solą.
  31. Fundacja Przestrzeń dla edukacji
  32. Fundacja Res Publica
  33. Fundacja Rodzić po Ludzku 
  34. Fundacja Rozwój TAK – Odkrywki NIE
  35. Fundacja Stocznia 
  36. Fundacja Szkoła Liderów im. Z. Pełczyńskiego
  37. Fundacja Szkoły w Chmurze
  38. Fundacja Teach for Poland
  39. Fundacja Varia Posnania 
  40. Fundacja Widzialne 
  41. Fundacja Wolności
  42. Fundacja “Wolne Sądy”
  43. Helsińska Fundacja Praw Człowieka 
  44. Inicjatywa “Nasz Rzecznik” 
  45. Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”
  46. Inicjatywa Wiosna Bez Barier
  47. Inicjatywa „Wolna Szkoła”
  48. Inicjatywa Wschód
  49. Instytut Spraw Publicznych 
  50. Instytut Prawa i Społeczeństwa INPRIS
  51. Instytut Bezpieczeństwa Społecznego
  52. Kampania Przeciw Homofobii
  53. Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie
  54. Koalicja Klimatyczna
  55. Komitet Obrony Demokracji
  56. Konsorcjum Migracyjne 
  57. Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej
  58. Krytyka Polityczna (Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego) 
  59. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP
  60. Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia” Instytut Psychologii Zdrowia PTP
  61. Ogólnopolski Strajk Kobiet 
  62. Ośrodek Działań Ekologicznych “Źródła” 
  63. Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
  64. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
  65. Polska Fundacja im. Roberta Schumana  
  66. Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka 
  67. Protest z Wykrzyknikiem
  68. Ruch Społeczny Obywatele dla Edukacji
  69. Ruch społeczny NIE dla chaosu w szkole
  70. SOS dla Edukacji
  71. Sieć Obywatelska Watchdog Polska 
  72. Stowarzyszenie BoMiasto 
  73. Stowarzyszenie dO!PAmina lab 
  74. Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA
  75. Stowarzyszenie Inicjatywa Kobiety Piaseczno 
  76. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
  77. Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia
  78. Stowarzyszenie Tkalnia 
  79. Społeczne Towarzystwo Oświatowe STO 
  80. Stowarzyszenie Umarłych Statutów
  81. Wałbrzyska Rada Kobiet 
  82. Wielkopolska Rada Koordynacyjna Związek Organizacji Pozarządowych
  83. Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS)
  84. Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych
  85. Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć