To doskonałe narzędzie do walki ze wzrostem cen energii, ubóstwem energetycznym i zmianami klimatu. W UE działa ponad 9 tysięcy wspólnot energetycznych, które produkują dla siebie prąd. W Polsce zarejestrowanych jest zaledwie kilkadziesiąt spółdzielni, ale ich liczba stale rośnie. Perspektywom rozwoju spółdzielni energetycznych poświęcona było konfernecja zorganizowana przez Polską Zieloną Sieć pt. “Mamy Fundusze Europejskie. Czas na przyspieszenie”. Nie zabrakło na niej polityków, urzędników oraz spółdzielców. Konferencja była współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu „Działania informujące i promujące Fundusze Europejskie wśród organizacji pozarządowych”.
Konferencja odbyła się 19 czerwca 2024 r. w Warszawie, w budynku Varso Place 2 przy ul. Chmielnej 73. Tematem przewodnim było zebranie dotychczasowych doświadczeń oraz wspólny namysł nad koniecznymi zmianami i reformami, tak, aby w pełni wykorzystać potencjał Funduszy Europejskich na rozwój energetyki obywatelskiej, w tym spółdzielni i społeczności energetycznych. Transmisja z konferencji dostępna jest poniżej.
Prezentacja przedstawione podczas konferencji
Joanna Furmaga, Polska Zielona Sieć >> “Mamy Fundusze Europejskie na spółdzielnie energetyczne! Czas na przyspieszenie!”Krzysztof Mrozek, Polska Zielona Sieć >> Mamy Fundusze Europejskie na spółdzielnie energetyczne! …a ile dokładnie?Agnieszka Stupkiewicz, Fundacja Frank Bold >> Konieczne zmiany legislacyjne dla spółdzielni energetycznych
Publikacje na temat energetyki obywatelskiej:
Debata z udziałem polityków
Klimat dla energetyki obywatelskiej powoli się zmienia. Modernizowane jest prawo, które zachęca samorządowców i inwestorów do działania. Pionierzy przetarli pierwsze szlaki. Pojawia się też coraz więcej możliwości finansowania działalności z Funduszy Europejskich. Dostrzegają to politycy, a odnawialne źródła energii i spółdzielnie energetyczne, zyskują coraz większe znaczenie w programach politycznych. Na zaproszenie Polskie Zielonej Sieci na konferencje do Warszawy przybyło szerokie grono polityków i urzędników. Wśród zaproszonych gości byli między innymi: Jan Szyszko (Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej), Dorota Zawadzka-Stępniak (Prezeska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej), Miłosz Motyka (Podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska), Klaudia Jachira (Posłanka na Sejm RP) oraz Grzegorz Gaża (Poseł na Sejm RP). Panel polityczny poprowadziła Magda Łucyan, dziennikarka „Faktów TVN”.
Konferencja otworzyła Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci. Podczas prezentacji nakreśliła słuchaczom rolę wspólnot energetycznych oraz główne bariery wzrostu. Jedną z nich są problemy z przyłączeniem do sieci.
Podczas konferencji padło kilka ważnych deklaracji. Jan Szyszko Minister Funduszy i Polityki Regionalnej zapewnił m.in., że są znajdą się pieniądze na wspólnoty energetyczne. – Priorytetem Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, które zajmuje się programowaniem Funduszy UE i zarządzaniem nimi jest to, żeby nie tylko pieniądze na transformację energetyczną wydać, ale ukierunkować je na takie inwestycje, które sprawią, że system energetyczny Polski będzie bardziej demokratyczny – powiedział wiceminister Jan Szyszko podczas naszej wczorajszej konferencji.
Inna ważna deklaracja padła ze strony Miłosza Motyki Wiceministra Klimatu i Środowiska, który powiedział, że trwają prace nad nową wersją tzw. ustawy wiatrakowej. Rządowy projekt ma trafić niebawem w ręce ekspertów, a na jesieni być procedowany w Sejmie.
Kluczową rolę podczas powstawania spółdzielni energetycznych mają programy rządowe oraz pieniądze z funduszy europejskich. Jednym z ważniejszych jest program “Energia dla Wsi”, którego celem jest zwiększenie wykorzystania OZE na terenach wiejskich. Jak zapewniła podczas konferencji Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezeska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowanie cieszy się olbrzymią popularnością.
Podczas konferencji politycy i urzędnicy musi zmierzyć się też z trudnymi pytaniami o tempo wprowadzanych zmian. Tym bardziej, że na stole leżą odblokowane miliardy euro unijnych pieniędzy. Odpowiedzieć na to pytanie starała się Klaudia Jachira z partii Zieloni. Posłanka podkreśliła, że legislacyjne przygotowanie transformacji nie może wyglądać jak “sprint”.
Przegląd dostępnych środków z Funduszy Europejskich
Uczestnicy konferencji mogli dowiedzieć się też jak można skorzystać ze środków UE na projekty związane ze spółdzielniami energetycznymi oraz o ich społecznej roli. Jak podkreśliła Aleksandra Krugły dyrektorka ds. rzecznictwa w Fundacja Habitat for Humanity Poland polityka energetyczna powinna być jednocześnie polityką społeczną.
Nie zabrakło również refleksji po wyborach do europarlamentu, podczas których bardzo wzmocniły się frakcje nieprzychylnie patrzące na Europejski Zielony Ład, którego głównym celem jest osiągniecie do 2050 r. przez kraje Unii Europejskiej neutralności klimatycznej. Zdaniem Stanisława Szultki, Dyrektora Departamentu Gospodarczego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego wynik wyborów nie oznacza, że Zielony Ład zniknie.
Krzysztof Mrozek, Dyrektor Programu Fundusze Europejskie dla Klimatu podkreślił z kolei rolą nie tylko sprawnego planowania, lecz również mądrego i przemyślanego wydawanie europejskich funduszy.
Pionierzy energetyki obywatelskiej
Gośćmi konferencji byli też spółdzielcy, którzy realizują wizje przyjaznego, oszczędnego i stabilnego państwa. W panelu wzięli udział m.in. Sabina Paciorek (Wiceprezeska Spółdzielni Energetycznej SES w Skawinie), Łukasz Pałucki (Wiceprezes Hrubieszowskich Spółdzielni Energetycznych), Mateusz Sobieszczuk (Prezes Spółdzielni Energetycznej Sąsiedzi w Pieniężnie). W rozmowie uczestniczyli też Małgorzata Gałczyńska (Naczelnik Wydziału Energetyki Lokalnej z Departamentu Odnawialnych Źródeł Energii w Ministerstwie Klimatu i Środowiska), Jarosław Wiśniewski (Radca w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi) oraz Agnieszka Stupkiewicz (Radczyni prawna w Fundacji Frank Bold).
Wśród największych barier w powoływaniu nowych spółdzielni spółdzielcy wymieniają centralizację polskiego systemu elektroenergetycznego oraz trudności z przyłączeniem do sieci. Istotnymi przeszkodami są również niejednoznaczność, zmienność i nieprzewidywalność przepisów, trudności z pozyskaniem finansowania inwestycji, niedobór kadry technicznej czy wsparcia administracyjnego. Wreszcie wspólnoty mierzą się z negatywnym postrzeganiem działalności spółdzielczej, które zniechęca potencjalnych uczestników do zaangażowania się w przedsięwzięcie.
Mimo trudności, wśród spółdzielców, zwycięża optymizm. Jak podkreślała Sabina Paciorek, Wiceprezeska Spółdzielni Energetycznej SES w Skawinie „kiedy los rzuca kłody pod nogi, to budujemy z nich schody”. Z kolei Łukasz Pałucki, Wiceprezes Hrubieszowskich Spółdzielni Energetycznych podkreślił rolę przedsiębiorców w procesie budowania wspólnot energetycznych.
Podziękowania za udział w konferencji
Chcemy serdecznie podziękować Państwu za udział w konferencji „Mamy Fundusze Europejskie. Czas na przyspieszenie” 19 czerwca w Warszawie. Państwa obecność i zaangażowanie w dyskusje na temat rozwoju energetyki obywatelskiej były kluczowe dla sukcesu tego wydarzenia. Dziękujemy za poświęcony czas, cenne uwagi i aktywny udział, które pozwoliły na zebranie dotychczasowych doświadczeń oraz wspólną refleksję nad potrzebnymi zmianami, aby w pełni wykorzystać potencjał Funduszy Europejskich na rozwój energetyki obywatelskiej, w tym spółdzielni i społeczności energetycznych. Szczególne podziękowania kierujemy również do naszych prelegentów, którzy podzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem. Państwa wkład był nieoceniony i znacząco wzbogacił naszą debatę. Jesteśmy również wdzięczni za wsparcie finansowe Unii Europejskiej w ramach projektu „Działania informujące i promujące Fundusze Europejskie wśród organizacji pozarządowych”, które umożliwiło realizację tego wydarzenia.
