System ETS2 wprowadza opłatę za emisję dwutlenku węgla powstałą w wyniku spalania paliw w budynkach, transporcie drogowym oraz w małych, energochłonnych sektorach przemysłu, które dotychczas nie były objęte unijnym systemem handlu emisjami (ETS). Nowe regulacje zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2027 roku. Aby złagodzić potencjalne skutki społeczne i gospodarcze wprowadzenia ETS2, Unia Europejska powołała Społeczny Fundusz Klimatyczny (SFK). W latach 2026–2032 fundusz ten ma zapewnić co najmniej 86,7 miliarda euro wsparcia. Szczegóły na temat funkcjonowania nowego systemu przeczytasz w raporcie „Wspólny wysiłek. Czy Społeczny Fundusz Klimatyczny działa na rzeczy tych, którzy najbardziej go potrzebują?”
Nadchodzi ETS 2
Podjęte przez Unię Europejską zobowiązanie do ograniczenia emisji o co najmniej 55 proc. do 2030 r. i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. jest katalizatorem zielonej transformacji we wszystkich sektorach, w szczególności w energetyce. Głównym elementem unijnego pakietu Fit for 55 jest zbliżające się wielkimi krokami rozszerzenie unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (zwanego dalej ETS2) na budynki i transport drogowy.
ETS2 nakłada cenę na emisje dwutlenku węgla ze spalania paliw w budynkach, transporcie drogowym i małych, energochłonnych gałęziach przemysłu, nieobjętych pierwotnym systemem ETS.1 W latach 2025-2026 dostawcy paliw są zobowiązani do monitorowania i raportowania emisji. Począwszy od 2027 r. podmioty te będą musiały kupować uprawnienia odpowiadające ich emisjom. Zmniejszając z roku na rok całkowitą liczbę uprawnień do emisji dostępnych do handlu, oczekuje się że system ETS2 ograniczy emisje o 42 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2005 r.
Kliknij i przeczytaj
Z pomocą dla najuboższych
Jednak korzyści płynące z redukcji emisji pociągają za sobą znaczące konsekwencje finansowe dla gospodarstw domowych, w szczególności w odniesieniu do wydatków na ogrzewanie i transport. Przy przewidywanej cenie emisji dwutlenku węgla w wysokości 70 euro za tonę CO₂,2 szacuje się, że średni dodatkowy roczny koszt wyniesie od 319 do 489 euro na gospodarstwo domowe, obejmując zarówno ogrzewanie, jak i wydatki na transport – w scenariuszu, w którym gospodarstwa domowe nie są w stanie przejść na alternatywy wolne od paliw kopalnych.
Przewiduje się, że koszt emisji dwutlenku węgla będzie miał regresywny charakter, w większym stopniu obciążając gospodarstwa domowe o niższych dochodach. Ponadto większe obciążenia finansowe poniosą biedniejsze państwa członkowskie UE.
Aby złagodzić społeczne i gospodarcze skutki ETS2, UE ustanowiła Społeczny Fundusz Klimatyczny (SFK), który ma zapewnić co najmniej 86,7 mld euro wsparcia w latach 2026-2032.3 Rozporządzenie w sprawie Społecznego Funduszu Klimatycznego weszło w życie 5 czerwca 2023 r. Społeczny Fundusz Klimatyczny redystrybuuje część przychodów z aukcji wygenerowanych przez ETS2 z powrotem do państw członkowskich, zapewniając dedykowane wsparcie najbardziej dotkniętych, szczególnie wrażliwych grup, takich jak gospodarstwa domowe doświadczające ubóstwa energetycznego lub transportowego. Państwa członkowskie mogą wykorzystywać Fundusz do wspierania działań strukturalnych i inwestycji w obszarach takich jak efektywność energetyczna, renowacje budynków, czyste systemy ogrzewania i chłodzenia oraz integracja odnawialnych źródeł energii. Fundusz może być również wykorzystywany do wspierania rozwiązań w zakresie mobilności bezemisyjnej i niskoemisyjnej.