Rok 2025 będzie czasem intensywnej pracy nad istotnymi dla przyszłości Unii Europejskiej kwestiami, w tym nad kształtem kolejnego siedmioletniego budżetu – Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2028-2034. Choć do ich uruchomienia pozostały trzy lata, to właśnie w 2025 roku zapadną kluczowe rozstrzygnięcia co do kształtu polityki spójności – największej polityki inwestycyjnej Unii Europejskiej, będącej katalizatorem zielonej i społecznej transformacji Unii. Tego jak powinna wyglądać unijna polityka spójności dotyczy raport Polskiej Zielonej Sieci “W stronę zielonej spójności”, autorstwa Krzysztofa Mrozka i Alicji Piekarz. 

 

kliknij i ściągnij 

Polityka spójności to więcej niż inwestycje. To najbardziej demokratyczna, zdecentralizowana i partycypacyjna polityka w historii Unii Europejskiej. Polityka spójności jest kluczową polityką inwestycyjną Unii Europejskiej (UE) z alokacją sięgającą 1⁄3 unijnego budżetu. To ogromne środki – ponad 130 mld euro tylko na sam klimat! Choć jako datę jej powstania najczęściej podaje się rok 1988, kiedy sformułowano obowiązujące do dziś główne założenia i zasady tej polityki, tak naprawdę – jako polityka regionalna – sięga traktatu rzymskiego (1957). Polityka spójności operuje w ramach siedmioletnich Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) – unijnego budżetu. Dzięki wielopoziomowemu zarządzaniu i partnerstwu poprawia jakość rządzenia w państwach członkowskich, a publiczny nadzór nad inwestycjami podnosi ich jakość.

“Polityka spójności zmienia UE i jest jednym z filarów jej rozwoju. Można jednak sprawić, by była jeszcze lepsza. Łączenie inwestycji technologicznych ze społecznymi i lepsze zgranie ich w czasie np. poprzez wzmocnienie synergii między programami, pozwoli na bardziej interdyscyplinarne podejście, szczególnie w finansowaniu zielonej transformacji energetycznej. Rezultatem będzie zbudowanie trwalszych i bardziej akceptowanych społecznie rozwiązań” – podkreśla Alicja Piekarz, Dyrektorka Programu Klimat i Energia w Polskiej Zielonej Sieci.

Ulepszyć czy zmienić? 

Nie ulega wątpliwości, że w zmieniającym się świecie potrzeba ewaluacji i aktualizacji dotyczy także polityki spójności. Pomysłów jak ulepszyć politykę spójności jest wiele. Zderzają się dwie główne wizje: 1. kontynuować, ale lepiej; 2. kontynuować, ale inaczej. Ścierają się koncepcje większej decentralizacji wraz ze wzmocnieniem wymiaru terytorialnego polityki spójności oraz centralizacji na wzór instrumentu NextGenerationEU (Krajowe Plany Odbudowy).

 

 

„W europejskiej dyskusji o przyszłości finansów Unii zgadzamy się, że polityka spójności wymaga zmian, a myśląc o nich, należy skorzystać z doświadczeń innych polityk i instrumentów. Proces ten nie powinien jednak prowadzić do zarzucenia ani osłabienia polityki spójności, tylko ma ją wzmocnić i sprawić, by lepiej odpowiadała na wyzwania naszych czasów, do których należą przede wszystkim: kryzys klimatyczny, kryzys cen energii, kryzys europejskiej konkurencyjności na światowych rynkach i kryzys w obszarze szeroko pojętego bezpieczeństwa. Polityka spójności to dziś najbardziej demokratyczna, zdecentralizowana i partycypacyjna polityka w historii Unii Europejskiej i te jej cechy należy bezwzględnie zachować.” – podkreśla Krzysztof Mrozek, Dyrektor Programu Fundusze Europejskie dla Klimatu.

W załączonym dokumencie przedstawiamy naszą kompleksową wizję odnowionej i wzmocnionej polityki spójności, bardziej niż dotąd wspierajacej reformy i mocniej powiązanej ze strategiami. Skuteczniej inwestującej w zielone rozwiązania i chroniącej przyrodę. Zapewniającej sprawiedliwy i harmonijny rozwój Europy i jej regionów. Skuteczniej i bardziej niż dotąd skupionej na wsparciu oddolnych inicjatyw obywateli. Poprzez bliskość ludziom – budującej zaufanie i poparcie społeczeństwa dla Unii Europejskiej.

kliknij i ściągnij