„Nature Restoration Law (NRL), czyli unijne prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych, stanowi kompleksową odpowiedź na kryzys środowiskowy i katastrofę klimatyczną. Ważne jest, aby środki przeznaczane na ochronę przyrody były wydawane mądrze” – podkreśla Marta Wiśniewska, wiceprezeska Polskiej Zielonej Sieci. Tematyce unijnego rozporządzenia, które weszło w życie w sierpniu 2024 roku, poświęcono konferencję „Natura Ratuje Ludzi – wdrażanie Nature Restoration Law w Polsce”. Wydarzenie odbyło się 14 stycznia 2025 roku w Warszawie. Organizatorem konferencji była Koalicja 10 proc., do której należy m.in. Polska Zielona Sieć.

Unijne prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych weszło w życie w sierpniu 2024 r. Państwa członkowskie mają niecałe dwa lata na przygotowanie ambitnych planów odbudowy zasobów przyrodniczych. To ogromne wyzwanie, które wymaga zaangażowania administracji państwowej, naukowców, strony społecznej i samorządowej oraz wsparcia mediów. W konferencji „Natura Ratuje Ludzi”, która odbyła się w warszawskiej “Kinotece” (oraz była transmitowana ONLINE) wzięło udział kilkaset osób. M.in. naukowców, samorządowców czy przedstawicieli administracji państwowej. Program konferencji był przekrojowy i miał ambicje pokazać cały kontekst dotyczący nowego unijnego prawa. Eksperci na co dzień zajmujący się środowiskiem przyrodniczym (lasami, rzekami, mokradłami, morzami), rolnictwem, prawem oraz funduszami UE wraz z przedstawicielami administracji państwowej szukali perspektyw i rozwiązań dla skutecznego wdrożenia zapisów NRL w naszym kraju. 

“Przyroda umiera po cichu”

Lasy, woda, ziemia, zwierzęta – wszystkie te elementy naszego otoczenia stanowią zasoby przyrodnicze o kluczowym znaczenie dla przyszłości Polski oraz Unii Europejskiej. Rozporządzenie Nature Restoration Law nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek odbudowy co najmniej 20 proc. zniszczonych obszarów przyrodniczych na lądzie i morzu do 2030 roku, a do 2050 roku – ich pełnej regeneracji. „Przeciętnemu Kowalskiemu czy Kowalskiej wydaje się, że utrata bioróżnorodności dzieje się gdzieś daleko. Kojarzy się z zabijaniem, krwią i spektakularnymi obrazami. Tymczasem przyroda umiera po cichu. W Polsce znikają całe populacje, w tym ptaki żyjące na terenach rolniczych, w zalewowych dolinach rzek, takie jak czajki czy rycyki.” – podkreśla Marta Wiśniewska, wiceprezeska Polskiej Zielonej Sieci.  W Unii Europejskiej aż 81% chronionych siedlisk przyrodniczych oraz 63% chronionych gatunków jest w nieodpowiednim lub złym stanie. Dlatego oprócz ochrony konieczna jest odbudowa tego, co zostało zniszczone.

 

 

“Czas najwyższy przejść do konkretów”

Konferencja zapoczątkowała debatę m.in. dotyczącą sposobów finansowania działań wdrażających NRL, a także metod unikania pułapek i wykorzystania dostępnych szans. “Dziś Nature Restoration Law nie jest już postulatem. Prawo stało się faktem. Czas najwyższy przejść zatem do konkretów – mówi Augustyn Mikos z Koalicji 10%, w której reprezentuje Pracownię na rzecz Wszystkich Istot. 

Konkrety oznaczają pieniądze i unijnie procedury. W tym roku rozpoczynają się intensywne prace nad kształtem kolejnego siedmioletniego budżetu – Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2028-2034. Choć do ich uruchomienia pozostały trzy lata, to właśnie w tym roku zapadną kluczowe rozstrzygnięcia co do kształtu m.in. polityki spójności – największej polityki inwestycyjnej Unii Europejskiej, będącej katalizatorem zielonej i społecznej transformacji Unii. “Musimy w przyszłej perspektywie finansowej (2028 – 2034) nie tylko zagwarantować środki na Krajowy Program Odbudowy Zasobów Przyrodniczych, ale także zadbać o lepsze programowanie na poziomie krajowym, lepsze kryteria wyboru projektów oraz o lepsze wsparcie dla beneficjentów. Ważne, aby środku na przyrodę były wydawane mądrze”  – podkreśla Marta Wiśniewska, wiceprezeska Polskiej Zielonej Sieci. 

Temat jest ważny i pilny z dwóch powodów. “Po pierwsze – mamy do czynienia z legislacją mającą wpływ na wiele obszarów naszego codziennego życia, ludzki dobrostan i bezpieczeństwo. Odbudowa ekosystemów dotyczyć będzie nie tylko lasów, rzek, mórz i torfowisk, ale też zieleni miejskiej. Po drugie – Polska musi przygotować Krajowy Plan Odbudowy Zasobów Przyrodniczych, który uwzględni rzeczywiste potrzeby odbudowy przyrody, przekładające się na jakość życia wielu grup społecznych. Ten proces powinien odbywać się w dialogu” – podkreślił  Augustyn Mikos z Koalicji 10%, w której reprezentuje Pracownię na rzecz Wszystkich Istot.

Czym jest koalicja 10 proc.? 

Koalicja 10% to grupa 12 organizacji pozarządowych, która wspiera Polskę w procesie realizacji zobowiązań wynikających z unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030. Zrealizowała m.in. kampanię informacyjną „Natura Ratuje Ludzi”. Tworzą ją Centrum Ochrony Mokradeł, ClientEarth, Fundacja Dzika Polska, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Fundacja WWF Polska, Fundacja Greenmind, Lasy i Obywatele, Klub Przyrodników, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot i Polska Zielona Sieć.