Kiedy powstaną plany sprawiedliwej transformacji dla regionów górniczych?
Brak planów sprawiedliwej transformacji regionów uzależnionych od węgla brunatnego, grozi ich społeczno-gospodarczą zapaścią. Negatywne skutki takich strategicznych zaniedbań to nie jest pieśń przyszłości – dzieją się już tu i teraz. Władze ZE PAK planują właśnie pierwsze redukcje zatrudnienia („Przegląd Koniński” mówi o 400 osobach). Kolejna fala może być znacznie większa, gdy skończy się wydobycie w kolejnych kopalniach odkrywkowych „Jóźwin”, „Drzewce” i „Adamów”, którym wygasają koncesje. Organizacje ekologiczne i społeczne w liście otwartym zaapelowały do premiera o pilne opracowanie realistycznego planu sprawiedliwej transformacji dla Wielkopolski Wschodniej.
Wobec szybko zbliżającego się końca ery węgla brunatnego, Wielkopolskę Wschodnią i inne regiony górnicze w najbliższych latach czeka społeczno-gospodarcza rewolucja. Dlatego organizacje pozarządowe w swoim apelu o pilne przygotowanie planu transformacji regionu proponują m.in. dialog przy okrągłym stole oraz domagają się zapewnienia pełnej informacji dla mieszkańców i zabezpieczeń dla pracowników sektora wydobywczego.
Potrzeba opracowania jasnej strategii, która umożliwi uporządkowane, odejście od modelu gospodarczego opartego na wydobyciu węgla brunatnego w stronę bardziej zróżnicowanej i zielonej gospodarki. Jednym z ważniejszych celów strategii powinno być zabezpieczenie socjalne pracowników sektora i pozostałych mieszkańców, tj. stworzenie nowych, wysokiej jakości miejsc pracy i zapewnienie zabezpieczeń i rekompensat dla pracowników, których dotkną zmiany. Autorzy listu zwracają uwagę, że odchodzącym z zawodu górnikom węgla brunatnego nie przysługują odprawy i wcześniejsze emerytury, czyli zabezpieczenia, które górnikom węgla kamiennego gwarantuje rządowy Program dla górnictwa. Równie istotne jest zagospodarowanie terenów pokopalnianych i powstrzymanie dalszej degradacji środowiska naturalnego.
Sygnatariusze listu podkreślają, że plan transformacji powinien zostać opracowany z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, a więc rządu, samorządu, głównych pracodawców, związków zawodowych, ale również lokalnych i ogólnopolskich organizacji społecznych, lokalnego biznesu i ekspertów, a także rolników, którzy od lat borykają się z coraz większym deficytem wody powodowanym przez kopalnie odkrywkowe. Zwracają również uwagę, że stworzenie dobrego planu oraz dobre przygotowanie się mieszkańców na zmiany nie będzie możliwe, jeśli nie będą oni mieli pełnej wiedzy o planach rządu i spółki wobec ich regionu. W tym kontekście domagają się od szefostwa Grupy Kapitałowej ZE PAK S.A. (Zespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin) rzetelnej informacji o planach i strategii firmy.
Praca domowa z energetyki. Komisja Europejska przedstawiła zalecenia energetyczne dla krajów członkowskich
Komisja Europejska opublikowała dziś ocenę 28 krajowych planów na rzecz energii i klimatu wraz z zaleceniami dotyczącymi niezbędnych korekt. Polska powinna wpisać do swojego planu osiągnięcie w 2030 r. co najmniej 25-procentowego udziału odnawialnych źródeł energii, głębsze oszczędności energii oraz plan wycofania subsydiów dla paliw kopalnych.
Przedstawiona dziś przez Komisję ocena złożonego przez Polskę projektu krajowego planu na rzecz energii i klimatu (KPEiK) potwierdza krytyczne opinie na temat tego dokumentu, formułowane po jego powstaniu przez polskie organizacje społeczne.
W ocenie organizacji ekologicznych zaprezentowany w styczniu polski projekt KPEiK przewidywał nieadekwatnie niskie redukcje emisji gazów cieplarnianych, co wynika głównie z planów utrzymania głębokiej zależności polskiej energetyki od paliw kopalnych, w tym przede wszystkim węgla, z którego w 2030 r. ma być nadal wytwarzane 60% energii. Zapisany w projekcie cel dotyczący udziału odnawialnych źródeł energii, który miałby wynieść zaledwie 21 proc. w 2030 r., również był oceniany jako zbyt niski i nieuwzględniający posiadanego przez Polskę potencjału. Organizacje społeczne krytykowały także polski projekt KPEiK za zbyt mało ambitne cele dotyczące efektywności energetycznej oraz słabe zapisy dotyczące ograniczania emisji w sektorach transportu i rolnictwa. Wszystkie te aspekty zostały poruszone w ocenie i zaleceniach Komisji.
W ocenie Komisji zadeklarowane przez poszczególne państwa cele dotyczące udziału odnawialnych źródeł w miksie energetycznym nie sumują się do unijnego celu wynoszącego 32% OZE w 2030 r. Dlatego kilku krajom, które postawiły sobie szczególnie niskie cele OZE, Komisja zaleca ich podwyższenie. Polska, zdaniem Komisji, powinna w 2030 r. wytwarzać z odnawialnych źródeł co najmniej 25% energii. Co istotne, Komisja zaleca również Polsce osiągnięcie piętnastoprocentowego celu OZE wyznaczonego na 2020 r., (obecny projekt KPEiK przewiduje, że cel ten nie zostanie osiągnięty) i wskazanie w ostatecznej wersji planu, jakie działania zostaną w tym celu podjęte. Polska ma też wskazać szczegółowo, jakie zamierza wprowadzić ułatwienia dla prosumentów i wspólnot energetycznych.
Co piszczy w programie Energia Plus?
Jakie są szanse i najbliższa przyszłość energetyki prosumenckiej w Polsce? Co zawiera, komu, kiedy i w jakim stopniu pomoże program Energia Plus? Jak był przygotowywany i kiedy wejdzie w życie? Ruch Więcej Niż Energia zorganizował bardzo gorącą debatę z udziałem jego autorów i ekspertów z sektora prywatnego i samorządowego.
Tegoroczny Kongres Energetyki Obywatelskiej rozpoczął się mocnym akcentem – gdy zapowiadany od stycznia Program Energia Plus był w drodze do Kancelarii Premiera, Minister Przedsiębiorczości i Technologii Jadwiga Emilewicz przedstawiała na kongresie jego założenia, szczegóły i wstępny harmonogram wdrażania poszczególnych etapów. Program składa się z pakietu zmian prawnych i administracyjnych, mających nie tylko rozszerzyć ustawową definicję prosumenta na dodatkowe grupy podmiotów i usprawnić uruchamianie własnych źródeł energii, ale też uczynić takie przedsięwzięcia bardziej opłacalnymi i „przekonać nieprzekonanych”.
Najważniejsze cele programu to:
- Rozszerzenie definicji prosumenta o przedsiębiorstwa
- Usunięcie „antyprosumenckich” barier dla obecnych lub niedoszłych prosumentów (szczególnie JST)
- Skrócenie okresu przyłączania prosumentów do sieci
- Usprawnienie rozliczania opustów za energię oddaną przez prosumentów do sieci (bilansowanie międzyfazowe)
- Możliwość współpracy z alternatywnymi (wobec największych OSD) sprzedawcami energii.
- Obniżenie kosztów kredytów na mikroźródła OZE
- Umożliwienie realizacji celu 15% OZE do 2020.
Dodatkowym celem, jaki postawili sobie autorzy programu, było na tyle skuteczne zdopingowanie nowych prosumentów, by wolumen energii odnawialnej z mikroźrodeł, jaki przybędzie w 2019 roku, wyniósł przynajmniej 200 MW, czyli tyle ile jeden z 60 przestarzałych bloków węglowych wpiętych w polski system elektroenergetyczny.
Oprócz zmian przedkładanych właśnie Radzie Ministrów, dalsze prace na rzecz rozwoju energetyki prosumenckiej mają dotyczyć uproszczenia systemu opustowego (szczególnie dla JST), zmian podatkowych oraz nowych instrumentów finansowych, również dla większych instalacji.
Czy będziemy świadkami przełomu w rozwoju energetyki rozproszonej?
Rosnącym nieubłaganie kosztom energii z paliw kopalnych towarzyszy stały spadek cen technologii pozwalających na czerpanie energii ze źródeł odnawialnych. Unia Europejska z ich wspierania uczyniła jeden z głównych priorytetów, polski rząd również zapowiada systemowe ułatwienia. Za chwilę podwójne wybory, w międzyczasie rekonstrukcja rządu – czy ten kurs się utrzyma? Czy dla energetyki rozproszonej nadszedł właśnie czas przełomu?
Nie ma nic potężniejszego od idei, której czas nadszedł – pisano już 150 lat temu. W Polsce szybko zwiększa się grono podmiotów, którym opłaca się zainwestowanie we własne odnawialne źródła energii, a dużo wskazuje na to, że wkrótce przyrost ten będzie znacznie większy, wręcz skokowy. Wiadomo już, że rządowe próby sztucznego zaniżania rosnących cen energii elektrycznej nie obejmą ani firm, ani samorządów. Wzrost kosztów odczuje zarówno polska gospodarka, jak i gospodarstwa domowe, w cenach produktów i usług, również tych publicznych. Tymczasem 16 maja w Kancelarii Premiera Komisja Prawnicza nada ostatnie szlify programowi Energia Plus, który 5 dni później ma trafić pod obrady Rady Ministrów. To propozycja pierwszego z trzech zaplanowanych pakietów prawnych i administracyjnych ułatwień dla inwestorów, którzy z odbiorców prądu chcieliby stać się również jego producentami – prosumentami. Co ważne, do grona tego włączeni zostaną przedsiębiorcy – grupa, której zainwestowanie we własne źródła energii opłacać się będzie najbardziej.
W tym samym czasie na Politechnice Warszawskiej autorzy programu Energia Plus zaprezentują jego szczegóły na Ogólnopolskim Kongresie Energetyki Obywatelskiej organizowanym już po raz trzeci przez ruch Więcej Niż Energia. Program ocenią biorący udział w kongresie przedstawiciele samorządów, izb branżowych, instytucji publicznych, uczelni, think tanków i organizacji społecznych, którzy przedyskutują, czy w zaproponowanym kształcie ma on szansę stać się początkiem przełomu w rozwoju energetyki rozproszonej i szerzej – transformacji energetycznej – w Polsce.
Nietypowa jest już sama forma realizacji projektu, tzn. poprzez specjalnie utworzony przez Premiera zespół międzyresortowy. Bezsprzecznym atutem takiego działania jest skrócenie procedur legislacyjnych i zwiększenie jakości merytorycznej proponowanych rozwiązań poprzez wypracowanie swoistych konsensusów przez wszystkich interesariuszy – podkreśla Michał Tarka, prawnik i jeden z autorów programu. Już wkrótce możemy spodziewać się wzięcia na warsztat kolejnych obiektywnie korzystnych postulatów dla rozwoju OZE i oczekiwać dalszych działań powołanego zespołu – dodaje.
Przed szczytem UE “Future of Europe” w Sibiu – Polska poza nurtem europejskiej debaty o energii i klimacie?
Przed odbywającym się jutro szczytem UE w rumuńskim Sibiu, którego tematem jest przyszłość Europy, osiem państw zaapelowało do pozostałych o zobowiązanie się do osiągnięcia zeroemisyjnści w UE najpóźniej w 2050 r. Polska nie poparła apelu, co nie jest zaskoczeniem w kontekście polskiego planu energetyczno-klimatycznego, który w ocenie międzynarodowych organizacji społecznych niewiele wnosi w realizację unijnych celów klimatycznych na najbliższą dekadę.
Jutro w rumuńskim Sibiu rozpocznie się ważny szczyt przywódców UE, którego tematem jest przyszłość Europy i strategiczne kierunki działania UE w perspektywie najbliższych 30 lat. Te trzy dekady będą decydujące dla powodzenia lub porażki starań ludzkości o powstrzymanie katastrofalnych zmian klimatu, dlatego kwestie ochrony klimatu i środowiska mają być jednym z tematów dyskusji podczas szczytu.
Osiem państw UE odniosło się do tych kwestii jeszcze przed rozpoczęciem spotkania w Sibiu: w ujawnionym przez media piśmie Belgia, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Portugalia i Szwecja zaapelowały do pozostałych państw członkowskich UE o przyjęcie ambitnej długoterminowej strategii energetycznej, której celem będzie osiągnięcie zerowych emisji netto nie później niż w 2050 r.
Autorzy dokumentu piszą, że zmiany klimatu to globalne wyzwanie o ogromnym znaczeniu dla przyszłości ludzkości i Ziemi, a zatrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,5 st. C wymaga działań „ambitnych i pilnych”. Jest to wielkie wyzwanie, ale zarazem ogromna szansa, ponieważ „ambitna, efektywna kosztowo i sprawiedliwa społecznie transformacja w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu może przynieść korzyści w obszarach wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, jakości życia, zdrowia publicznego oraz bioróżnorodności.”
Ujawnienie dokumentu z pewnością sprawi, że kwestie klimatu staną się jednym z najważniejszych tematów czwartkowego szczytu. Podniesie także poprzeczkę dla kolejnego spotkania unijnych przywódców w czerwcu, podczas którego rozpoczną się pracę nad strategią energetyczną UE do 2050 r.
Zapraszamy na III Kongres Energetyki Obywatelskiej
Odwlekane, ale nieuchronne podwyżki cen energii, rządowe zapowiedzi wsparcia dla energetyki prosumenckiej, nowa polityka klimatyczno-energetyczna UE stawiająca obywateli i wspólnoty lokalne w centrum rynku energii, negocjacje nowego unijnego budżetu, zbliżające się w Polsce podwójne wybory – splot tych procesów woła o poważną debatę nad kierunkiem i dynamiką transformacji energetycznej Polski. Czy będziemy świadkami przełomu?
W imieniu ruchu Więcej niż Energia – największej polskiej inicjatywy społecznej na rzecz rozwoju energetyki rozproszonej i efektywności energetycznej – serdecznie zapraszamy na:
III OGÓLNOPOLSKI KONGRES ENERGETYKI OBYWATELSKIEJ
pod hasłem „Transformacja energetyczna Polski – czas przełomu”
Powódź i susza – jak chronić ludzi w zgodzie z naturą
21-22 marca we Wrocławiu na konferencji z okazji Światowego Dnia Wody, naukowcy, samorządowcy, przedstawiciele instytucji centralnych i organizacji społecznych debatowali nad rolą rzek i przyjaznymi przyrodzie sposobami przeciwdziałania powodziom i łagodzenia skutków suszy.
W dobie postępujących zmian klimatu Polska będzie coraz częściej narażona na susze i powodzie. Władze publiczne muszą jak najszybciej podjąć odpowiednie działania, by chronić ludzi. Zdaniem przedstawicieli nauki biorących udział w konferencji, dotychczasowe sposoby radzenia sobie z wezbraniami i z suszą wymagają zmiany. Zarówno hydrolodzy jak i ekonomiści są tutaj zgodni – skuteczne i opłacalne działanie musi polegać na współpracy z naturą, a nie działaniu wbrew niej. Nie można mówić osobno o ochronie przeciwpowodziowej i osobno o zapobieganiu suszom. Chodzi o spójną racjonalną, opartą na nauce i najlepszych praktykach gospodarkę wodną, która będzie traktowała rzeki i ich zlewnie nie jako odbiorniki ścieków, chłodnice dla elektrowni czy drogi wodne, ale jako pełnowartościowe ekosystemy.
Miliardy EBI omijają transformację energetyczną w Polsce
Najnowsza analiza organizacji CEE Bankwatch Network pokazuje, że od 2013 roku środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego przyznawane Polsce w niewielkim stopniu przyczyniły się do realizacji założonych celów Banku dotyczących polityki energetycznej i klimatycznej. EBI przeprowadza właśnie rewizję swojej polityki energetycznej – konsultacje trwają do 29 marca.
W 2018 roku EBI przeznaczył w Polsce prawie 4 miliardy Euro na wsparcie przedsięwzięć infrastrukturalnych, edukacyjnych, zdrowotnych oraz przemysłu i usług (kwota ta nie obejmuje Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego). Największy udział przypada na sektor transportowy, który w zeszłym roku otrzymał od EBI pożyczki na kwotę 1,8 miliarda Euro. Bezpośrednie wsparcie dla przemysłu wyniosło ponad 365 milionów Euro, a dla usług około 260 milionów Euro. W dalszej kolejności są sektory energii (175 milionów Euro), rozwój miejski (186 milionów Euro), edukacja (37 milionów Euro) oraz zdrowie (13 milionów euro). Pozostała kwota trafiła do pośredników finansowych, tj. banków komercyjnych, BGK i innych podmiotów. W tym przypadku ostateczni beneficjenci i wsparte sektory nie są znane.
Łączne wsparcie EBI przekazane Polsce w latach 2013-2017 [mln Euro]
Analizy przeprowadzone przez CEE Bankwatch Network oraz Polską Zieloną Sieć wskazują jednak, że począwszy od roku 2013 finansowanie EBI dla projektów wpierających politykę klimatyczną Unii w Polsce, to jest efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii, jest na bardzo niskim poziomie
Udział łącznej kwoty pożyczek na poprawę efektywności energetycznej w ogóle pożyczek EBI w krajach UE w latach 2013-2017, % (średnia dla wszystkich krajów wyniosła 4,6%)
Krajowy Plan na rzecz: Energii i Klimatu czy Stagnacji i Dramatu?
Zostały niecałe dwa tygodnie na konsultacje najważniejszego dokumentu, który przesądzi o tym, czy polska energetyka przez najbliższą dekadę będzie przyjazna dla naszych kieszeni, środowiska i klimatu. Warto zabrać głos, szczególnie dlatego, że rządowy projekt pomija na razie kilka kluczowych zagadnień, przede wszystkim to, że Polska potrzebuje strategicznego wsparcia dla oszczędzania energii we wszystkich sektorach.
Mowa o Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021–2030 (w skrócie KPEiK, lub NECP – ang. National Energy & Climate Plan). To strategiczny dokument, do którego opracowania zobowiązane są wszystkie kraje unijne. Będzie on opisywał plany energetyczne Polski na najbliższe lata dużo bardziej szczegółowo niż Polityka Energetyczna Państwa i – co wyjątkowo ważne – musi zostać ostatecznie zatwierdzony przez Komisję Europejską, przede wszystkim pod kątem zbieżności z celami coraz bardziej ambitnej polityki energetycznej i klimatycznej UE. W przeciwieństwie do innych krajowych planów i strategii, za realizację KPEiK politycy nie będą odpowiadać sami przed sobą, lecz przed Komisją Europejską, która będzie kontrolować realizację planów wszystkich krajów członkowskich. Za odstępstwa od uzgodnionych planów grozić będą bardzo dotkliwe sankcje. Wreszcie, KPEiK będzie istotnie wpływał na wydatkowanie unijnych funduszy na wszelkie cele energetyczne w ramach negocjowanego właśnie przyszłego budżetu UE. Z tych względów dokument ten będzie miał bardzo praktyczne przełożenie na naszą przyszłą energetyczną, środowiskową i klimatyczną rzeczywistość.
Podobnie jak wszystkie państwa UE, Polska miała obowiązek przedłożyć Komisji Europejskiej projekt KPEiK do końca 2018 roku. W Polsce został on upubliczniony na początku stycznia, a jego konsultacje prowadzone przez Ministerstwo Energii potrwają jeszcze tylko do 18 lutego.
W interesie nas wszystkich, głos powinno zabrać jak najwięcej interesariuszy, gdyż projekt, zgodnie z unijnymi wymaganiami, jest bardzo przekrojowy ale zawiera wiele niedociągnięć lub wręcz prób manipulacji. Jako przykład warto wskazać zakamuflowane plany utrzymania węglowego status quo w polskiej energetyce. Udział tego najbrudniejszego i coraz droższego surowca w prezentowanej prognozie miksu energetycznego miałby co prawda zmniejszyć się w ciągu dekady z 77% do 60%, jednak po uwzględnieniu zakładanego w KPEiK wzrostu zapotrzebowania na energię i jej produkcji, wolumen energii (TWh) uzyskiwanej z węgla byłby po 10 latach podobny jak w dniu dzisiejszym (78% * 171TWh = 131TWh, 60% * 207TWh = 124TWh).
Zdumiewające, niezrozumiałe i nie do wiary – złożyliśmy uwagi w konsultacjach społecznych PEP2040 i KSRR
W projektach Polityki Energetycznej Państwa 2040 i Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 zapomniano o klimacie, sprawiedliwej transformacji i… ocenach oddziaływania na środowisko
Polska Zielona Sieć złożyła uwagi w zakończonych niedawno konsultacjach społecznych dwóch ważnych dokumentów: projektu Polityki Energetycznej Państwa do 2040 r. oraz projektu Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030. Pierwszy z nich, który ma wytyczyć drogę rozwoju polskiego sektora energii (…i jego wpływu na nasze środowisko) na najbliższe dwie dekady, był szeroko omawiany i nie trzeba go nikomu przedstawiać. Drugi wzbudził mniejsze zainteresowanie –zupełnie niesłusznie, gdyż również jest on niezwykle ważny. Wyznaczy on strategiczne ramy dla wydatkowania unijnych funduszy w ramach kolejnego budżetu UE.
Pełną treść uwag publikujemy poniżej, tutaj przedstawiamy zaś trzy aspekty konsultowanych dokumentów, które zdziwiły nas najbardziej.
ZDUMIEWAJĄCE jest to, że odpowiedzialne resorty, czyli Ministerstwo Energii oraz Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, przedłożyły oba dokumenty do konsultacji bez tzw. strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z polskim i unijnym prawem, dla strategii, planów i programów, których realizacja może wywierać wpływ na środowisko, konieczne jest dokonanie oceny takiego wpływu przed ich przyjęciem i wdrożeniem. Czy o tym, jak bardzo oba konsultowane dokumenty są istotne z punktu widzenia ochrony środowiska, trzeba kogoś przekonywać? Od przyszłego kształtu energetyki będzie zależał nasz wpływ na klimat Ziemi, a także jakość powietrza, stosunki wodne lub (oby coraz mniej) górnicze przekształcenia i szkody środowiskowe w Polsce. Podobnie strategia rozwoju regionalnego określa plany rozwoju infrastruktury, która może istotnie wpływać (pozytywnie lub negatywnie) na jakość powietrza (np. transport czy ciepłownictwo), stan wód (np. kanalizacja) oraz bioróżnorodność (np. duże inwestycje drogowe przecinające korytarze migracyjne dzikich zwierząt). Nie wiedząc, jak działania i projekty wpisane w obie strategie będą oddziaływać na środowisko, nie można zająć wiążącego stanowiska w konsultacjach publicznych. Dlatego oczekujemy, że zgodnie z obowiązującym prawem, oba dokumenty zostaną skonsultowane ponownie po opracowaniu i upublicznieniu dokładnych analiz ich oddziaływania na środowisko.
Projekt „Standardy działania pozarządowych organizacji ekologicznych” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
RSS
Twitter
Facebook
Flickr
YouTube
Vimeo
