Europejski Bank Inwestycyjny nie działa na rzecz klimatu. Apel o zmianę od europejskich NGO
Kilkadziesiąt organizacji pozarządowych z Europy podpisało się pod listem otwartym nawołującym EBI do wsparcia walki z kryzysem klimatycznym.
Do tej pory bank Unii Europejskiej nie przeprowadził bowiem żadnych wewnętrznych reform, by ukierunkować swoje działania na walkę ze zmianami środowiska naturalnego. Nie zrobił tego, choć jest kluczową instytucją ekonomiczną (zajmuje się makroekonomią, inwestowaniem i reagowaniem na poważne sytuacje kryzysowe). O tym problemie pisaliśmy już wcześniej.
Fit for 55, czyli gotowi na zieloną rewolucję!
W Brukseli trwa właśnie dwudniowy, nadzwyczajny szczyt Rady Europejskiej. Wraz z nim nabiera tempa dyskusja na temat pakietu kluczowych zmian w prawie: Fit for 55, który Komisja Europejska UE zamierza przedstawić 14 lipca.
Fit for 55 jest punktem zwrotnym dla ustawodawstwa klimatycznego UE. Aby zagwarantować, że ta wyjątkowa okazja na drodze do osiągnięcia celu neutralności klimatycznej nie zostanie zmarnowana, międzynarodowa koalicja organizacji obywatelskich Polski, Francji i Niemiec po raz pierwszy zwracają się wspólnie do swoich rządów i UE.
We wspólnej deklaracji organizacje wzywają do większego zaangażowania rządów i instytucji w ochronę klimatu, większej solidarności wśród państw członkowskich oraz utrzymania odpowiedzialności każdego państwa za osiągnięcie wspólnych celów klimatycznych. Sprawa Turowa, czy brak jasnej deklaracji celów klimatycznych w KPO pokazują, że jest w tym obszarze wiele do poprawienia. Więcej »
Uwagi do Krajowego Planu Odbudowy
KPO już wysłany do Brukseli. W jego ramach do Polski popłyną miliardy złotych. Mamy szansę otrzymać czwarty co do wielkości pakiet z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności Unii Europejskiej, wart 58 miliardów euro w dotacjach i pożyczkach. Pozostaje pytanie: czy z takim planem dostaniemy.
Ostatniej fazie prac nad KPO towarzyszyły konsultacje publiczne. Głos obywateli został wysłuchany tylko częściowo. Udało się wykreślić z Planu wsparcie dla spalarni odpadów i włączyć organizacje pozarządowe do komitetu monitorującego wdrażanie KPO. Niestety projekt wciąż zawiera zapisy potencjalne szkodliwe dla klimatu, środowiska naturalnego i naszego zdrowia.
Już po konsultacjach, autorzy KPO dodali “wrzutkę” otwierającą furtkę dla realizacji wielofunkcyjnych inwestycji hydrotechnicznych na terenach wiejskich, co może prowadzić do bardzo szkodliwego przegradzania rzek i budowy sztucznych zbiorników. Nieprzejrzyste zapisy dotyczące gospodarowania wodami pozostawiają uchyloną furtkę do realizacji piętrzeń na rzekach. Brak zapowiedzi radykalnych zmian w programie “Czyste Powietrze” pozostawia podobną furtkę dla projektów węglowych
Zmierzch ery węgla. Jak pożegnać “czarne złoto” z godnością i sensem?
Zamiast na dotowanie górnictwa i gwarancje zatrudnienia dla góników, pieniądze powinny być wydawane na tworzenie dla nich nowych miejsc pracy i na programy przekwalifikowania – analiza i rekomendacje Polskiej Zielonej Sieci dla górnictwa węgla kamiennego.
Górnicze związki zawodowe ze Śląska, które pod egidą Solidarności od miesięcy spotykały się ze stroną rządową celem wypracowania tzw. umowy społecznej, w końcu dopięły swojego. W Światowym Dniu Ziemi, porozumienie mające przedłużyć agonię polskiego górnictwa, zostało podpisane. Umowa zawiera m.in. uzgodnienie co do wypłacenia górnikom jednorazowej odprawy w wysokości 120 tys. zł, harmonogram zamykania kopalń i gwarancję zatrudnienia do emerytury. Strony doszły też do konsensusu ws. indeksacji płac w górnictwie na najbliższe 4 lata. Treść umowy nie została na razie upubliczniona. Warto podkreślić, że w rozmowach z rządem, głównym partnerem była centrala Solidarności. To ona referowała pozostałym związkowcom postęp w rozmowach, z których efektem nie wszyscy górnicy się zgadzają.
Harmonogram zamykania kopalń zakłada zakończenie eksploatacji dopiero w 2049 roku. Zgodnie z opiniami ekspertów z niezależnych think tanków i realiami ekonomicznymi jest to zdecydowanie zbyt odległy termin. Porozumienie górników z rządem przewiduje również subsydiowanie działalności produkcyjnej kopalń w wysokości 2 mld zł rocznie. Aby tego rodzaju pomoc publiczna została udzielona spółkom węglowym, potrzebna byłaby zgoda Komisji Europejskiej. Do rozmów na temat przyszłości górnictwa węglowego nie zostały zaproszone samorządy. To zaskakujące, ponieważ to właśnie one będą musiały sprostać wyzwaniom związanym z łagodzeniem skutków transformacji.
Termomodernizacja bez tajemnic – opłacalność, finansowanie, rynek pracy
Co to jest efektywność energetyczna? Gdzie szukać nowych rozwiązań dla naszych domów i budynków użyteczności publicznej? Jak praktycznie modernizować i skąd wziąć na to pieniądze?
Odpowiedzi na te i na inne pytania mogli znaleźć uczestnicy dwóch pierwszych webinariów z efektywności energetycznej i modernizacji, które odbyły się 7 i 8 kwietnia. Dwa pierwsze webinaria mamy już za sobą, na trzecie, dotyczące rynku pracy można się jeszcze zapisać tutaj.
Dzień 1
Pierwsze spotkanie, z 7. kwietnia, dotyczyło przede wszystkim termomodernizacji w praktyce, przykładom jak może to działać.
Istotne jest przy tym zdanie sobie sprawy czym jest efektywność energetyczna. Filip Walkowiak, jeden z uczestników warsztatów i architekt definiuje ją prosto: jako o stopień przygotowania budynku do zapewnienia komfortu jego użytkowania przy jednoczesnym, możliwie najniższym zużyciu energii przez ten budynek.
Jak naprawić projekt KPO
W ostatnim dniu konsultacji społecznych, ponad 40 organizacji pozarządowych przekazało rządowi wspólne stanowisko i postulaty dotyczące poszczególnych komponentów Krajowego Planu Odbudowy. Najbliższy miesiąc pokaże, czy konsultacje społeczne są dla rządu istotnym narzędziem czy grą pozorów i formalnością.
Od kształtu Krajowego Planu Odbudowy przygotowywanego przez rząd zależy, jak wydamy 290 (czy może tylko 120?) mld zł środków unijnych. Tyle zostało przyznane Polsce w ramach unijnego Instrumentu Na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności na wychodzenie z kryzysu pandemii, uodpornienie gospodarki na kolejne kryzysy i na przyspieszenie zielonej transformacji naszego kraju. Ta nadprogramowa, względem funduszy strukturalnych, pula unijnych środków, może też znacząco wpłynąć na osiągnięcie przez Polskę celów klimatycznych. O ile zostanie mądrze wykorzystana.
Rozważnemu planowaniu reform i wydatków w ramach KPO powinna sprzyjać świadomość, że tych nadprogramowych setek miliardów nie dostajemy od nikogo w prezencie, ale pożyczamy je od naszych dzieci i wnuków, które będą je spłacać do 2057 roku. – podkreśla Jan Ruszkowski z Polskiej Zielonej Sieci. Pamiętajmy że cały Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności jest zasilany długoterminową pożyczką, jaką Komisja Europejska zaciąga na światowych rynkach finansowych.
Treść KPO wpłynie na kierunki, priorytety i horyzont ambicji inwestycji publicznych w Polsce. Jego efektywność ma kluczowe znaczenie, bo to ostatni moment na zbudowanie solidnego fundamentu dla osiągnięcia neutralności klimatycznej Europy najpóźniej w 2050 r. i powstrzymania kryzysu klimatycznego. To także szansa i odpowiednie dofinansowanie na przeprowadzenie w Polsce prawdziwej zielonej rewolucji społecznej, infrastrukturalnej i gospodarczej.
Wstępna ocena projektu Krajowego Planu Odbudowy
22 marca ruszyły wysłuchania publiczne dotyczące projektu Krajowego Planu Odbudowy. Projekt w obecnej postaci ma sporo wad, które należy wyeliminować. KPO powinien być zgodny nie tylko z unijnymi standardami ochrony środowiska i klimatu, ale też prawem UE i wytycznymi Komisji Europejskiej ws. wydatkowania pieniędzy z Funduszu Odbudowy i Odporności (RRF), z których to pieniędzy polski plan będzie finansowany.
Zasadniczą wadą projektu KPO jest brak ambicji klimatycznych zgodnych ze strategicznym celem UE, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050. Co więcej, nie jest on spójny nawet ze skromnymi celami redukcji emisji na 2030 r. (m.in. ograniczenia udziału węgla w produkcji elektryczności do 56%), które Polska zadeklarowała w PEP2040. Ten brak ambicji nie wziął się znikąd. Odzwierciedla on słabość ram polskiej, długoterminowej strategii energetyczno-klimatycznej do 2050 r. Niezgodne z celami klimatycznymi UE są zarówno przyjęty niedawno plan strategii energetycznej do 2040 r. (wspomniany PEP2040) jak i wcześniejszy Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu.
PZS apeluje o transparentność działań banku UE
Konieczna jest większa przejrzystość działań Europejskiego Banku Inwestycyjnego, instytucji finansowej Unii Europejskiej. Apel w tej sprawie podpisało ponad 50 organizacji społecznych, w tym Polska Zielona Sieć.
EBI to ważny, oficjalny bank krajów Zjednoczonej Europy. Jest ich finansową prawą ręka. A jednak jego polityka przekazywania informacji opinii publicznej pozostawia wiele do życzenia. – Oburza mnie, że EBI nadal tak bardzo różni się od innych instytucji rozwoju, jeżeli chodzi o transparentność – komentuje Anna Roggenbuck z CEE Bankwatch Network – Bank powinien w końcu zacząć publikować dokumenty dotyczące społecznych i środowiskowych aspektów projektów. Tak by społeczeństwo obywatelskie, a zwłaszcza ludzie, których dotyczą te projekty, mieli szansę je ocenić i przekazać swoje opinie bezpośrednio do EBI.
11 marca br. Bankwatch, a także ponad 50 innych organizacji pozarządowych wyraziło takie stanowisko w przekazanym EBI apelu. Z jego treścią można się zapoznać poniżej. Podpisały się pod nim organizacje europejskie (z Polski – Fundacja Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Watchdog Polska oraz Polska Zielona Sieć), ale także organizacje m.in. z Iraku czy z Jemenu, dla których ważne są przejrzyste zasady udzielania międzynarodowego wsparcia finansowego.
Praca szuka człowieka – zapraszamy na pokład
EU funds Policy Officer Poland
The EU Policy Officer would work on EU Next Generation EU and MFF funding and Climate law policy framework for Polish Green Network and in cooperation with CEE Bankwatch Network.
Umowa Partnerstwa na miarę kryzysu
Od kształtu Umowy Partnerstwa, której konsultacje społeczne, zakończyły się w poniedziałek, zależą priorytety inwestycyjne podczas najbliższych 7 lat. Dla osiągnięcia celów klimatycznych Polski, Europy i Świata to okres kluczowy. Przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz Młodzieżowego Strajku Klimatycznego przekazali rządowi wspólne postulaty. Dotyczą one zarówno poszczególnych obszarów merytorycznych, jak i formy prowadzenia konsultacji.
22 lutego minął termin składania uwag do projektu Umowy Partnerstwa (UP), ogłoszonego miesiąc wcześniej przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Konsultacje zorganizowano w formie 16 regionalnych webinariów. Pytania do pani minister Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak oraz do marszałków poszczególnych województw można było kierować za pośrednictwem moderowanego czatu podczas konferencji, natomiast uwagi do projektu UP można było zgłaszać do wczoraj poprzez formularz na stronie internetowej ministerstwa.
Treść Umowy Partnerstwa i opracowanych na jej podstawie wieloletnich programów operacyjnych przesądzi o kierunkach, priorytetach i horyzoncie ambicji inwestycji publicznych w Polsce. Siedem lat, których te programy dotyczą, to ostatni moment na zbudowanie solidnego fundamentu dla osiągnięcia neutralności klimatycznej Europy najpóźniej w 2050 r. i powstrzymania kryzysu klimatycznego.
Przedstawiony do konsultacji projekt Umowy Partnerstwa nie odzwierciedla ani skali ani pilności wyzwań. Brakuje w nim ambicji, czego wyrazem jest ogólnikowy charakter zapisów i brak jasno określonych, wymiernych celów.
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć i Młodzieżowy Strajk Klimatyczny przekazały do ministerstwa uwagi zebrane od ekspertów pozarządowych. Dotyczyły one energetyki, transportu, bioróżnorodności, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, sprawiedliwej transformacji oraz edukacji ekologicznej.
Zielony “Plan Marshalla” – apel o transparentność i dialog
Briefing prasowy pod KPRM (Fot. WWF Polska)
W ramach Funduszu Odbudowy Polska otrzyma do dyspozycji 57 mld euro. To wielka szansa na skok cywilizacyjny. Tymczasem projekt Krajowego Planu Odbudowy powstaje w całkowitej tajemnicy, ponad głowami społeczeństwa i bez jasno wskazanych strategicznych celów. Organizacje społeczne, ramię w ramię z izbami branżowymi, we wtorek 9 lutego przekazały premierowi apel o dialog i wspólne wypracowanie reform i projektów w ramach KPO.
Polska będzie czwartym największym beneficjentem nadzwyczajnego instrumentu wartego 750 mld euro (pełna nazwa to Next Generation EU). Nasz kraj na projekty odbudowy dostanie nawet 57 mld euro, z czego 34 mld euro w formie pożyczek i 23 mld euro w formie grantów. Oznacza to, że będziemy mieli do wydania 50 mld złotych rocznie! To dwa razy więcej niż dotychczas.
Krajowy Plan Odbudowy ma być przede wszystkim programem reform, z których dopiero mają wynikać konkretne programy inwestycyjne.
– Staraliśmy się brać udział w dialogu od samego początku, ale do tej pory pozostawało to bez odpowiedzi ze strony Ministerstwa Funduszy. Temat dotyczy całego społeczeństwa, bo zobowiązania podejmowane dziś będą spłacane przez co najmniej dwa pokolenia Europejczyków. Jeśli chcemy wykorzystać w Polsce szanse które stwarza Zielony Ład musimy wykorzystać nadchodzącą europejską pomoc co najmniej nie gorzej od pozostałych państw członkowskich, podkreśla Izabela Zygmunt z Polskiej Zielonej Sieci.
Czyste powietrze, czysta energia i energooszczędność – jak wydać środki z funduszu odbudowy
Pieniądze z tzw. funduszu odbudowy są przeznaczone przede wszystkim na zieloną transformację. Jej kluczowymi elementami będą poprawa efektywności energetycznej i rozwój odnawialnych źródeł energii. Polska Zielona Sieć wskazuje jakich reform i programów Polska potrzebuje, by w tych dwóch obszarach środki unijne wydać dobrze.
Powstający właśnie (w kompletnej tajemnicy) Krajowy Plan Odbudowy (KPO) to plan reform i inwestycji, za pomocą których Polska zamierza przeprowadzić zieloną odbudowę gospodarki po pandemii, wykorzystując do tego środki z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (tzw. funduszu odbudowy).
Plan ten powinien odnosić się do najważniejszych wyzwań polskiej transformacji energetycznej, wskazanych przez instytucje UE. Wśród nich na pierwszym miejscu znajdują się poprawa efektywności energetycznej i przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii.
Potężne środki unijne a cele środowiskowe – zapraszamy na webinar
Rząd podda niedługo pod konsultacje dwa ważne dla nas projekty dokumentów. Jeden z nich to Umowa Partnerstwa, na podstawie której planowane będą wydatki z funduszy unijnych przez 7 kolejnych. Drugi to Krajowy Plan Odbudowy (KPO), który zarysuje strategię wydania 67 mld euro z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, odpowiedzi Unii na pandemię.
„Tradycyjne” fundusze unijne, wydawane w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych a pieniądze z tzw. funduszu odbudowy (58 mld euro), dla których powstaje Krajowy Plan Odbudowy (KPO), to dwie ważne, ale jednak różne pule środków.
Czym się różnią? Jakie szanse otwierają przed nami? Jakie rzeczy powinny się tam znaleźć?
Podczas krótkiego webinaru w czwartek 21 stycznia (10:00-11:30), uporządkujemy te wątki, wyjaśnimy najczęstsze nieporozumienia i przedstawimy wybrane postulaty think-tanków i organizacji społecznych.
- O tym, że środki z funduszu odbudowy oraz pieniądze nowego budżetu UE różnią priorytety, cele, horyzonty czasowe oraz mechanizmy zarządzania opowie Izabela Zygmunt z Polskiej Zielonej Sieci.
- Na tym, co zrobić, aby środki z KPO nie posłużyły wyłącznie doraźnemu połataniu budżetu po pandemii, ale systemowo wzmocniły krajową gospodarkę, skoncentruje się w Zofia Wetmańska z think-tanku WISE Europa.
- Najważniejsze postulaty strony społecznej względem KPO przedstawią:
- dr Przemysław Nawrocki z Fundacji WWF Polska oraz Sylwia Szczutkowska z Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot [Ochrona przyrody]
- Urszula Stefanowicz z Koalicji Klimatycznej [transport]
- Maciej Wereszczyński z Polskiej Zielonej Sieci [klimat i energia]
Społeczności energetyczne w Polsce – jak to zrobić?
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć zaapelował do ministrów – Klimatu i Środowiska oraz Rozwoju, Pracy i Technologii, parlamentarzystów i eurodeputowanych o zdecydowane, systemowe wsparcie rozwoju społeczności energetycznych.
Jeżeli Polska chce wywiązać się z obowiązków wynikających z nowej strategii klimatycznej UE, musi dokonać radykalnych zmian w polskim porządku energetycznym. Jedną z nich jest realne wprowadzenie na rynek i wsparcie nowego podmiotu – wspólnot energetycznych opartych na OZE.
Choć w Europie, czy w USA, funkcjonują one od lat – są w Polsce zjawiskiem nieistniejącym i nierozpoznanym. Istniejące od ponad roku przepisy dotyczące spółdzielnie energetycznych pozostają całkowicie martwe – do dziś nie powstała w Polsce ani jedna. Do zmiany tej sytuacji potrzebne są zdecydowane, oparte na wiedzy rozwiązania legislacyjne i wsparcie finansowe, ale przede wszystkim nowy sposób myślenia o energetyce – otwarty, obywatelski, prospołeczny i zrównoważony. Aktualnie bowiem niestety wciąż spotyka się, również w kręgach rządowych, głębokie niezrozumienie istoty, roli i funkcji, jakie pełnią wspólnoty energetyczne OZE. Kiedy to się zmieni?
Wydaje się, że właśnie teraz stoimy przed jedyną i niepowtarzalną już szansą. Silnie pro-klimatyczna strategia Unii Europejskiej, wsparta bezprecedensowo wysokim budżetem, a przede wszystkim jednoznaczne wymogi dyrektywy RED II (zliberalizowanie rynku energetycznego i zapewnienie praw prosumentom zbiorowym), mogą doprowadzić ostatecznie do pożądanej rewolucji na naszym rynku energetycznym. Obecny czas jest unikalny. Od tego, jakie przepisy w tej chwili wypracujemy i wprowadzimy, będzie zależał stopień nowoczesności naszej energetyki, koszty energii elektrycznej i ciepła, które będziemy ponosić, a także stan środowiska i jakość powietrza w Polsce.
Debata o wpływie zmian klimatycznych na naszą przyszłość
Już w najbliższy poniedziałek 9.11. o godz. 17:00 w Centrum Debaty Publicznej rozpocznie się Konferencja Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego:
KLIMAT DLA EUROPY: Jak zmiany klimatyczne wpłyną na naszą przyszłość?
…którą z przyjemnością objęliśmy naszym patronatem.
Z jednej strony poznamy najnowsze fakty, liczby i ocenę tempa zachodzących w klimacie zmian Z drugiej strony porozmawiamy jak wpłyną one na demografię, ekonomię i bezpieczeństwo
Wśród prelegentów usłyszymy m.in.:
- Szymona Malinowskiego – profesora nauk fizycznych i nauk o Ziemi, sportretowanego niedawno w głośnym filmie „Można panikować”
- Małgorzatę Golińską – sekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska i Główną Konserwator Przyrody
- Mirosława Proppe – prezesa zarządu WWF Polska
- Marka Prawdę – Dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce
- Jacka Bartosiaka – założyciela Strategy & Future oraz eksperta i autora książek nt. geostrategii,
- Joannę Flisowską – szefową kampanii klimat i energia w Greenpeace Polska.
- Janusza Piechocińskiego – ekonomistę, polityka, byłego prezesa PSL, a latach 2012-2015 wicepremiera i ministra gospodarki.
RSS
Twitter
Facebook
Flickr
YouTube
Vimeo
