Zapraszamy na III Kongres Energetyki Obywatelskiej
Odwlekane, ale nieuchronne podwyżki cen energii, rządowe zapowiedzi wsparcia dla energetyki prosumenckiej, nowa polityka klimatyczno-energetyczna UE stawiająca obywateli i wspólnoty lokalne w centrum rynku energii, negocjacje nowego unijnego budżetu, zbliżające się w Polsce podwójne wybory – splot tych procesów woła o poważną debatę nad kierunkiem i dynamiką transformacji energetycznej Polski. Czy będziemy świadkami przełomu?
W imieniu ruchu Więcej niż Energia – największej polskiej inicjatywy społecznej na rzecz rozwoju energetyki rozproszonej i efektywności energetycznej – serdecznie zapraszamy na:
III OGÓLNOPOLSKI KONGRES ENERGETYKI OBYWATELSKIEJ
pod hasłem „Transformacja energetyczna Polski – czas przełomu”
Powódź i susza – jak chronić ludzi w zgodzie z naturą
21-22 marca we Wrocławiu na konferencji z okazji Światowego Dnia Wody, naukowcy, samorządowcy, przedstawiciele instytucji centralnych i organizacji społecznych debatowali nad rolą rzek i przyjaznymi przyrodzie sposobami przeciwdziałania powodziom i łagodzenia skutków suszy.
W dobie postępujących zmian klimatu Polska będzie coraz częściej narażona na susze i powodzie. Władze publiczne muszą jak najszybciej podjąć odpowiednie działania, by chronić ludzi. Zdaniem przedstawicieli nauki biorących udział w konferencji, dotychczasowe sposoby radzenia sobie z wezbraniami i z suszą wymagają zmiany. Zarówno hydrolodzy jak i ekonomiści są tutaj zgodni – skuteczne i opłacalne działanie musi polegać na współpracy z naturą, a nie działaniu wbrew niej. Nie można mówić osobno o ochronie przeciwpowodziowej i osobno o zapobieganiu suszom. Chodzi o spójną racjonalną, opartą na nauce i najlepszych praktykach gospodarkę wodną, która będzie traktowała rzeki i ich zlewnie nie jako odbiorniki ścieków, chłodnice dla elektrowni czy drogi wodne, ale jako pełnowartościowe ekosystemy.
Miliardy EBI omijają transformację energetyczną w Polsce
Najnowsza analiza organizacji CEE Bankwatch Network pokazuje, że od 2013 roku środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego przyznawane Polsce w niewielkim stopniu przyczyniły się do realizacji założonych celów Banku dotyczących polityki energetycznej i klimatycznej. EBI przeprowadza właśnie rewizję swojej polityki energetycznej – konsultacje trwają do 29 marca.
W 2018 roku EBI przeznaczył w Polsce prawie 4 miliardy Euro na wsparcie przedsięwzięć infrastrukturalnych, edukacyjnych, zdrowotnych oraz przemysłu i usług (kwota ta nie obejmuje Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego). Największy udział przypada na sektor transportowy, który w zeszłym roku otrzymał od EBI pożyczki na kwotę 1,8 miliarda Euro. Bezpośrednie wsparcie dla przemysłu wyniosło ponad 365 milionów Euro, a dla usług około 260 milionów Euro. W dalszej kolejności są sektory energii (175 milionów Euro), rozwój miejski (186 milionów Euro), edukacja (37 milionów Euro) oraz zdrowie (13 milionów euro). Pozostała kwota trafiła do pośredników finansowych, tj. banków komercyjnych, BGK i innych podmiotów. W tym przypadku ostateczni beneficjenci i wsparte sektory nie są znane.
Łączne wsparcie EBI przekazane Polsce w latach 2013-2017 [mln Euro]
Analizy przeprowadzone przez CEE Bankwatch Network oraz Polską Zieloną Sieć wskazują jednak, że począwszy od roku 2013 finansowanie EBI dla projektów wpierających politykę klimatyczną Unii w Polsce, to jest efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii, jest na bardzo niskim poziomie
Udział łącznej kwoty pożyczek na poprawę efektywności energetycznej w ogóle pożyczek EBI w krajach UE w latach 2013-2017, % (średnia dla wszystkich krajów wyniosła 4,6%)
Krajowy Plan na rzecz: Energii i Klimatu czy Stagnacji i Dramatu?
Zostały niecałe dwa tygodnie na konsultacje najważniejszego dokumentu, który przesądzi o tym, czy polska energetyka przez najbliższą dekadę będzie przyjazna dla naszych kieszeni, środowiska i klimatu. Warto zabrać głos, szczególnie dlatego, że rządowy projekt pomija na razie kilka kluczowych zagadnień, przede wszystkim to, że Polska potrzebuje strategicznego wsparcia dla oszczędzania energii we wszystkich sektorach.
Mowa o Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021–2030 (w skrócie KPEiK, lub NECP – ang. National Energy & Climate Plan). To strategiczny dokument, do którego opracowania zobowiązane są wszystkie kraje unijne. Będzie on opisywał plany energetyczne Polski na najbliższe lata dużo bardziej szczegółowo niż Polityka Energetyczna Państwa i – co wyjątkowo ważne – musi zostać ostatecznie zatwierdzony przez Komisję Europejską, przede wszystkim pod kątem zbieżności z celami coraz bardziej ambitnej polityki energetycznej i klimatycznej UE. W przeciwieństwie do innych krajowych planów i strategii, za realizację KPEiK politycy nie będą odpowiadać sami przed sobą, lecz przed Komisją Europejską, która będzie kontrolować realizację planów wszystkich krajów członkowskich. Za odstępstwa od uzgodnionych planów grozić będą bardzo dotkliwe sankcje. Wreszcie, KPEiK będzie istotnie wpływał na wydatkowanie unijnych funduszy na wszelkie cele energetyczne w ramach negocjowanego właśnie przyszłego budżetu UE. Z tych względów dokument ten będzie miał bardzo praktyczne przełożenie na naszą przyszłą energetyczną, środowiskową i klimatyczną rzeczywistość.
Podobnie jak wszystkie państwa UE, Polska miała obowiązek przedłożyć Komisji Europejskiej projekt KPEiK do końca 2018 roku. W Polsce został on upubliczniony na początku stycznia, a jego konsultacje prowadzone przez Ministerstwo Energii potrwają jeszcze tylko do 18 lutego.
W interesie nas wszystkich, głos powinno zabrać jak najwięcej interesariuszy, gdyż projekt, zgodnie z unijnymi wymaganiami, jest bardzo przekrojowy ale zawiera wiele niedociągnięć lub wręcz prób manipulacji. Jako przykład warto wskazać zakamuflowane plany utrzymania węglowego status quo w polskiej energetyce. Udział tego najbrudniejszego i coraz droższego surowca w prezentowanej prognozie miksu energetycznego miałby co prawda zmniejszyć się w ciągu dekady z 77% do 60%, jednak po uwzględnieniu zakładanego w KPEiK wzrostu zapotrzebowania na energię i jej produkcji, wolumen energii (TWh) uzyskiwanej z węgla byłby po 10 latach podobny jak w dniu dzisiejszym (78% * 171TWh = 131TWh, 60% * 207TWh = 124TWh).
Zdumiewające, niezrozumiałe i nie do wiary – złożyliśmy uwagi w konsultacjach społecznych PEP2040 i KSRR
W projektach Polityki Energetycznej Państwa 2040 i Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 zapomniano o klimacie, sprawiedliwej transformacji i… ocenach oddziaływania na środowisko
Polska Zielona Sieć złożyła uwagi w zakończonych niedawno konsultacjach społecznych dwóch ważnych dokumentów: projektu Polityki Energetycznej Państwa do 2040 r. oraz projektu Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030. Pierwszy z nich, który ma wytyczyć drogę rozwoju polskiego sektora energii (…i jego wpływu na nasze środowisko) na najbliższe dwie dekady, był szeroko omawiany i nie trzeba go nikomu przedstawiać. Drugi wzbudził mniejsze zainteresowanie –zupełnie niesłusznie, gdyż również jest on niezwykle ważny. Wyznaczy on strategiczne ramy dla wydatkowania unijnych funduszy w ramach kolejnego budżetu UE.
Pełną treść uwag publikujemy poniżej, tutaj przedstawiamy zaś trzy aspekty konsultowanych dokumentów, które zdziwiły nas najbardziej.
ZDUMIEWAJĄCE jest to, że odpowiedzialne resorty, czyli Ministerstwo Energii oraz Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, przedłożyły oba dokumenty do konsultacji bez tzw. strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z polskim i unijnym prawem, dla strategii, planów i programów, których realizacja może wywierać wpływ na środowisko, konieczne jest dokonanie oceny takiego wpływu przed ich przyjęciem i wdrożeniem. Czy o tym, jak bardzo oba konsultowane dokumenty są istotne z punktu widzenia ochrony środowiska, trzeba kogoś przekonywać? Od przyszłego kształtu energetyki będzie zależał nasz wpływ na klimat Ziemi, a także jakość powietrza, stosunki wodne lub (oby coraz mniej) górnicze przekształcenia i szkody środowiskowe w Polsce. Podobnie strategia rozwoju regionalnego określa plany rozwoju infrastruktury, która może istotnie wpływać (pozytywnie lub negatywnie) na jakość powietrza (np. transport czy ciepłownictwo), stan wód (np. kanalizacja) oraz bioróżnorodność (np. duże inwestycje drogowe przecinające korytarze migracyjne dzikich zwierząt). Nie wiedząc, jak działania i projekty wpisane w obie strategie będą oddziaływać na środowisko, nie można zająć wiążącego stanowiska w konsultacjach publicznych. Dlatego oczekujemy, że zgodnie z obowiązującym prawem, oba dokumenty zostaną skonsultowane ponownie po opracowaniu i upublicznieniu dokładnych analiz ich oddziaływania na środowisko.
COP24 a energetyka obywatelska, czyli: myśl globalnie, działaj lokalnie
COP24 zakończył się przyjęciem szczegółowych zasad wdrażania porozumienia paryskiego – zatem wiemy już, jak państwa będą ustalać swoje plany redukcji emisji i jak się z nich rozliczać. To, czego jednak w Katowicach bardzo zabrakło to przyjęcie wyraźnego zobowiązania, że poziom ambicji tych planów będzie adekwatny do potrzeb. Czy możemy to zmienić oddolnym działaniem? W jaki sposób?
Katowicki COP24 jest sukcesem w tym sensie, że mimo licznych trudności udało się na czas uzgodnić niemal kompletny zestaw reguł dotyczących wdrażania porozumienia paryskiego, czyli przede wszystkim sposobu określania przez państwa swoich krajowych celów klimatycznych i rozliczania się z nich. Porażką Katowic jest natomiast to, że nie zobowiązano się tam do przyjęcia spójnych z zaleceniami klimatologów celów dotyczących ograniczania emisji.
Przypomnijmy: opublikowany w październiku raport specjalny Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) alarmuje, że aby uniknąć katastrofalnych skutków globalnego ocieplenia należy nie dopuścić, by średnia temperatura Ziemi wzrosła o więcej niż 1,5 st. Celsjusza w stosunku do ery przedprzemysłowej. Ponieważ średnia temperatura Ziemi już teraz jest wyższa o ok. 1 st. Celsjusza, wymaga to radykalnego przyspieszenia tempa dekarbonizacji: w ciągu najbliższych dwunastu lat emisje dwutlenku węgla trzeba ograniczyć o 45% w stosunku do poziomu z 2010 r., a do 2050 r. musimy osiągnąć zerowy poziom emisji netto.
Jest to technologicznie i ekonomicznie wykonalne, ale wymaga gruntownej zmiany podejścia, potraktowania redukcji emisji jako absolutnego politycznego priorytetu i dokonania radykalnej zmiany kursu, bo mimo całej posiadanej przez ludzkość wiedzy o przyczynach i skutkach zmian klimatu oraz coraz lepszej dostępności zeroemisyjnych technologii, globalne emisje gazów cieplarnianych zamiast spadać wciąż rosną – w tym roku zwiększą się o niemal 3 proc. (!)
Pionierzy energetyki obywatelskiej
Nowo wybrani samorządowcy, którzy w ostatnich wyborach zapowiedzieli, że postawią na rozwój energetyki obywatelskiej, spotkali się w Katowicach podczas Szczytu Klimatycznego. Wspólnie przygotowali apel do rządu i Komisji Europejskiej o zwiększenie nakładów na rozwój energetyki obywatelskiej.
Spośród ponad 160 osób kandydatek i kandydatów, którzy przed wyborami samorządowymi podpisali deklarację „Popieram energetykę obywatelską” , dwadzieścia osób zdobyło mandaty. W piątek 7 grudnia część z nich spotkała się w Katowicach z członkami ruchu Więcej Niż Energia, by wspólnie wypracować apel do polskiego rządu oraz Komisji Europejskiej o zwiększenie nakładów oraz zapewnienie sprzyjających i stabilnych warunków rozwoju energetyki obywatelskiej w Polsce.
Zarówno samorządowcy jak i inni członkowie ruchu Więcej Niż Energia są zgodni, że działać należy natychmiast. W ciągu najbliższych miesięcy w Polsce i Brukseli przyjętych zostanie wiele ustaleń, kluczowych nie tylko dla krajowego, ale i unijnego wsparcia działań proklimatycznych w przyszłej unijnej perspektywie finansowej. Przed końcem tego roku Polska, jak wszystkie, pozostałe kraje członkowskie UE, jest zobowiązana przedstawić tzw. NECP – Krajowy Plan dla Energii i Klimatu, mający wytyczyć cele i zapewnić zgodność polityki krajowej z celami energetycznymi wspólnoty europejskiej. Do połowy stycznia trwają zaś konsultacje „Polityki Energetycznej Państwa do roku 2040”. Wreszcie, w pierwszej połowie roku 2019, jeszcze przed wyborami do Parlamentu Europejskiego, w Brukseli mogą (oby!) zapaść ustalenia co do ewentualnego podwyższenia tzw. celu klimatycznego (udziału wydatków na ochronę klimatu w budżecie unijnym) z 25% na 40% oraz kilku innych postulatów jak np. climate proofing – mechanizmu wykluczającego unijne finansowanie inwestycji działających na szkodę klimatu.
Oprócz zwiększenia nakładów oraz zapewniania spójności inwestycji z celami klimatycznymi, główne postulaty formułowane przez samorządowców dotyczyły zapewnienia bardziej demokratycznego modelu podejmowania decyzji, już na etapie negocjowania umowy partnerstwa i programów operacyjnych, a także zwiększenia dostępności funduszy na czystą, bezemisyjną energetykę. Uczestnicy spotkania byli zgodni, że projekty obywatelskie – klastry i spółdzielnie energetyczne, projekty podnoszące efektywność energetyczną, rozwój OZE, walka z ubóstwem energetycznym oraz działania na rzecz czystego powietrza w przyszłych programach operacyjnych powinny być traktowane priorytetowo.
Energetyka węglowa tania i opłacalna? Nie dla społeczeństwa.
Choć energetyka węglowa chyli się ku upadkowi, europejskie koncerny sprzedające węglową energię wykazują zyski i podtrzymują mit, że to najtańsze źródło elektryczności. Najnowszy raport europejskich organizacji pozarządowych pokazuje, że jest to możliwe tylko dzięki przerzucaniu na społeczeństwo dziesiątków miliardów euro kosztów zdrowotnych.
Opublikowany dziś raport “Last Gasp: The coal companies making Europe sick” (Ostatnim tchem: firmy węglowe zatruwają Europę”) przedstawia społeczne koszty spalania węgla, pomijane milczeniem przez europejskie firmy energetyczne. Raport bazuje na najnowszych danych emisji i danych meteorologicznych w celu ustalenia odpowiedzialnego za nie czynnika. Wynika z niego, że w 2016 r. zaledwie dziesięć europejskich koncernów odpowiadało za dwie trzecie wszystkich skutków zdrowotnych produkcji energii elektrycznej z węgla. Dziewięćdziesiąt jeden elektrowni węglowych, będących w ich posiadaniu, przyczyniło się do 7.600 przedwczesnych zgonów, 3.320 nowych przypadków przewlekłego zapalenia oskrzeli, 137.000 dni z objawami astmy u dzieci oraz blisko 22 mld euro kosztów.
Dwóch największych winowajców to niemieckie koncerny RWE i EPH: spalają najwięcej węgla ze wszystkich, w gęsto zaludnionych regionach i co gorsza – spalają węgiel brunatny, najbrudniejsze z paliw kopalnych. W związku z tym rząd niemiecki powinien zająć się tą sprawą w pierwszej kolejności i wycofać się z węgla jak najszybciej – mówi Dave Jones, związany z Sandbag analityk europejskiego rynku energetycznego i węglowego, główny autor raportu.
W pierwszej niechlubnej dziesiątce największych trucicieli, cztery firmy są z Niemiec (RWE, EPH, Uniper and Steag), po jednej z Czech (ČEZ), Bułgarii (Bułgarski Holding Węglowy) i Hiszpanii (Endesa) oraz – niestety – aż trzy z Polski: ZE PAK, PGE oraz ENEA, których elektrownie również uzyskują energię ze spalania węgla kamiennego jak i brunatnego.
Z widokiem na klimat
Jaka jest rola Komisji Europejskiej w negocjacjach klimatycznych? Jakie światowe wyzwania klimatyczne będą omawiane w Katowicach i jakich ustaleń można się spodziewać? Czy zmiany klimatu można jeszcze zatrzymać? Zapraszamy na debatę.
Już za dwa tygodnie w Katowicach odbędzie się słynny COP czyli dokładnie 24. Konferencja Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Otworzy on kolejny etap walki o uratowanie klimatu Ziemi – w Katowicach bowiem w ciągu 2 tygodni mają zostać uzgodnione mechanizmy wdrażania Porozumienia Paryskiego podpisanego w 2016 roku.
Bardziej skomplikowane od modelowania zmian klimatu mogą się wydawać tylko globalne negocjacje i porozumienia w tej sprawie. Niełatwo się tym połapać, a łatwo zagubić. Dlatego w przededniu tych wydarzeń, 27.11 zapraszamy na otwartą debatę z cyklu „Z Widokiem na Europę” poświęconą kwestiom, które będą omawiane na grudniowej konferencji klimatycznej COP24 w Katowicach.
Wyjaśnimy m.in.
- co o zmianach klimatu mówi nauka, jak nie dać się nabrać na klimatyczne mity,
- jaki wkład w realizację Porozumienia Paryskiego wniesie Unia Europejska,
- co dla klimatu może zrobić każdy z nas.
Prąd (z)drożeje. Jak go oszczędzać i nie zbankrutować?
Taniej już było. Co do tego, że w nowym roku ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych pójdą w górę i możemy to boleśnie odczuć w portfelach, nikt nie ma już wątpliwości – producenci energii, analitycy rynku, rząd, samorządy, think tanki. Na szczęście nigdy nie jest za późno by nauczyć się i zacząć energię oszczędzać.
W Polsce koszty energii, szczególnie tej do ogrzewania domu i wody, ale i tej elektrycznej, pochłaniają przeciętnie 1/5 domowego budżetu. Jest na czym oszczędzać! Edukując domowników i zmniejszając “energożerność” swojego gospodarstwa domowego:
- znacząco ograniczamy domowe wydatki na energię,
- przedłużamy żywotność naszych urządzeń,
- ograniczamy emisję zanieczyszczeń z bardzo nieefektywnej, węglowej energetyki,
- mamy czystsze sumienie :)
Kto dawno tego nie robił, warto by równie bacznie co krytycznie przeanalizował zużycie energii w swojej rodzinie – jakich urządzeń używa, jak intensywnie, czy prawidłowo, jakie ma nawyki itd.
Które z domowych sprzętów zużywają najwięcej energii? Które najpierw wziąć pod lupę?
Nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi na to pytanie. Każda i każdy z nas prowadzi różny tryb życia, ma różne potrzeby, upodobania, nawyki (nie zawsze najlepsze), urządzenia (nie zawsze oszczędne). Wszyscy jednak mamy do dyspozycji szeroki wachlarz sposobów na ograniczenie nadmiernego zużycia energii. Chętnie podpowiemy, jak na każdym kroku w prosty sposób uzyskać oszczędności.
W pierwszej kolejności zatem zachęcamy do wysłuchania naszej krótkiej rozmowy na ten temat z red. Romanem Czejarkiem w audycji “Cztery Pory Roku” w radiowej Jedynce.
Projekt „Standardy działania pozarządowych organizacji ekologicznych” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
RSS
Twitter
Facebook
Flickr
YouTube
Vimeo
